Suplementacja w chorobach tarczycy

Ostatnimi czasy choroby tarczycy stały się niezwykle często występującymi jednostkami chorobowymi. Choć współpraca z endokrynologiem i stosowne środki farmakologiczne są w tym przypadku kwestią nadrzędną, to nie można lekceważyć żywieniowych aspektów związanych z chorobą. Energetyczność diety, podaż makroskładników czy wreszcie mikroelementy, takie jak selen lub cynk, mają niebagatelny wpływ na syntezę, aktywność oraz wydzielanie hormonów tarczycy. Jeśli chcesz poznać podstawowe zasady diety przy nadczynności tarczycy, zapraszam do lektury tego artykułu. Dziś skupię się na zasadności suplementacji określonych składników mineralnych, witamin czy probiotyków przy problemach z tarczycą.

Selen

 To właśnie tarczyca jest narządem o największej koncentracji selenu w organizmie. Nie dziwi więc, że budzi on spore zainteresowanie zarówno wśród dietetyków, jak i osób chorych. Selen jako aktywny pierwiastek znajduje się w jednym z enzymów tarczycy – peroksydazie glutationowej. Ma ona za zadanie chronić tarczycę przed ciągłym stresem oksydacyjnym, który wynika z produkcji hormonów T3 i T4. Stres ten jest szczególnie silny w stanach niedoboru jodu, dlatego o tym pierwiastku również warto pamiętać. W wyniku niedoboru selenu dochodzi do zahamowania aktywności peroksydazy glutationowej, co skutkuje nagromadzeniem się H2O2 w komórkach tarczycy. Nadtlenek wodoru jest bardzo niebezpieczny, ponieważ niszczy komórki tarczycy, prowadząc do jej przewlekłego zapalenia. I tak niedobór selenu może wpływać na rozwój choroby tarczycy [1]. Na poparcie tego mechanizmu można przytoczyć badania naukowe, stwierdzające związek między deficytem selenu w organizmie a ryzykiem chorób tarczycy, takich jak autoimmunologiczne zapalenie i niedoczynność gruczołu tarczowego [2-3]. Dodatkowo selen wchodzi w skład dejodynaz. To enzymy zlokalizowane w wątrobie, podwzgórzu oraz tarczycy, które dejodynują T4 (tyroksynę) do aktywnej formy, czyli T3 (trijodotyroniny). Reakcja katalizowana przez dejodynazy jest największym źródłem T3 dla ustroju, stąd wszelkie zaburzenia tych enzymów skutkują zaburzeniem stężenia hormonów tarczycy [4-5]. Mając teoretyczne poparcie roli selenu w pracy tarczycy, warto przytoczyć wpływ jego suplementacji na ten narząd. W przykładowym badaniu suplementacja tego pierwiastka u pacjentek z chorobą Hashimoto skutkowała zmniejszeniem stanu zapalnego, co wpłynęło na kliniczny obraz choroby [6-7]. Najczęściej suplementowaną formą selenu jest selenometionina. I choć w badaniach często używano nieorganicznych form tego pierwiastka, to właśnie związek Se z metioniną wydaje się formą najbardziej odpowiednią, najlepiej wchłanialną i najczęściej spotykaną. Wybierając suplement zwracajmy więc uwagę na skład i zdecydujmy się na ten z selenometioniną. Najczęściej stosowaną w badaniach dawką jest 200 mcg selenu na dobę, co wskazuje na jej skuteczność. Ilość suplementowanego selenu może jednak ulec zmianie – wpływ na to mają czynniki związane z wielkością deficytu selenu w organizmie, reakcją na suplementację czy stan kliniczny chorego. Wszelkie dawki wyższe niż rekomendowane 200 mcg powinny być konsultowane, a sam chory monitorowany za pomocą badań stężenia selenu we krwi. Warto pamiętać, że różnica między terapeutyczną a toksyczną dawką selenu jest niewielka [8-9].

Witamina D

 Jeszcze do niedawna witaminę D postrzegano jako czynnik regulujący gospodarkę wapniową organizmu i kojarzono głównie z układem kostnym. Jednak ostatnie wyniki badań i nowe związki między tą witaminą a innymi układami w organizmie człowieka wskazują na jej plejotropowe działanie. Aktywny biologicznie metabolit witaminy D 1,25 (OH)D wpływa bowiem na wzrost i różnicowanie komórek, syntezę niektórych hormonów oraz działanie układu odpornościowego. Mówiąc najogólniej: witaminę D powinna suplementować każda osoba, u której zdiagnozowano jej niedobór lub jest on wielce prawdopodobny. W kontekście chorób tarczycy na zwiększoną w porównaniu do profilaktycznej suplementacji podaż witaminy D powinny zwrócić uwagę osoby z chorobami na tle autoimmunologicznym. Pod wpływem predyspozycji genetycznych oraz czynników środowiskowych nasz układ odpornościowy może przełamać tolerancję wobec swoich komórek i rozpocząć niszczenie ważnych narządów organizmu, w tym tarczycy (Hashimoto). Jednym z czynników środowiskowych może być właśnie niedobór witaminy D [10-11]. W badaniach epidemiologicznych sugeruje się, że niedobór tej witaminy jest związany ze zwiększonym występowaniem choroby Hashimoto [12]. I choć brakuje badań dokumentujących bezpośredni wpływ witaminy D na rozwój chorób tarczycy, to unormowanie jej poziomu wydaje się trafionym pomysłem [13]. Stąd rekomenduje się, aby każda osoba w okresie jesienno-wiosennym zażywała (zależnie od poziomu metabolitu witaminy D we krwi) od 1000 do 4000UI na dobę [14].

Schudnij w Respo
pod okiem dietetyka!

Dopasuje Ci idealny plan zgodnie z Metodą Respo, jedyną w Polsce metodą odchudzania ze skutecznością potwierdzoną badaniami naukowymi.

Sprawdź pakiety z dietą

Omega-3

Z racji prozapalnego charakteru autoimmunologicznych chorób tarczycy, w tym Hashimoto, dieta oparta o składniki o potencjale przeciwzapalnym może być pomocnym narzędziem. Podstawowym mechanizmem szkodzącym tarczycy podczas Hashimoto jest przewlekły stan zapalny. Proces ten zachodzi za pośrednictwem układu odpornościowego, przy pomocy wydzielanych cytokin prozapalnych. W zdrowym organizmie istnieje swego rodzaju równowaga między cytokinami pro- i przeciwzapalnymi, co uniemożliwia trwanie stanu zapalnego zbyt długo. Niestety w wyniku innych czynników (bliżej nieznanych w przypadku Hashimoto) może dojść do ciągłego stanu zapalnego. Dodatkowo proces ten może stymulować deficyt kwasów tłuszczowych omega-3 [15]. Substancje pochodzenia naturalnego, takie jak kwasy omega-3, mają potencjał przeciwzapalny. Głównym tego powodem jest fakt, iż to właśnie EPA i DHA są substratem do syntezy cytokin przeciwzapalnych. Stąd osoby borykające się z chorobami tarczycy, a zwłaszcza Hashimoto, powinny zwrócić uwagę na podaż omega-3 wraz z dietą, a gdy nie są w stanie ich dostarczyć, rozważyć suplementację [16]. Wykazano, że omega-3 chronią komórki narządu tarczowego. EPA (kwas eikozapentaenowy) ma pozytywny wpływ na poziom hormonów tarczycy, z kolei DHA (kwas dokozaheksaenowy) wykazał w badaniach zwiększoną aktywność peroksydazy tarczycowej – ważnego enzymu w syntezie hormonów tarczycy. Na koniec warto dodać, że obserwuje się deficyt kwasów omega-3 u osób z chorobami tarczycy [17]. Może mieć to związek ze złą dietą lub zwiększonym zapotrzebowaniem na te kwasy tłuszczowe wśród osób chorych. Niemniej jednak, w każdym przypadku zwiększona podaż wydaje się zasadna. Rekomendowaną dawką omega-3 w formie EPA i DHA jest od 500 do 1000 mg na dobę w postaci tranu lub kapsułek omega-3. 

Cynk

Cynk bierze udział w syntezie hormonów tarczycy. Dodatkowo stanowi on często niedoborowy składnik mineralny w diecie osób z chorobami tarczycy. Jest to bardzo niepokojące tym bardziej, że cynk pełni bezpośrednią rolę w syntezie hormonów na całej długości osi HPT (Podwzgórze-Przysadka-Tarczyca). Cynk wchodzi w skład proteaz cynkowych zaangażowanych w syntezę hormonu podwzgórza, tyreoliberyny (TRH). Z kolei w przysadce cynk wchodzi w skład białek (cynkoproteid), które chronią komórki tyreotropowe przed nadmierną stymulacją TRH. Dodatkowo cynk bierze udział w syntezie kinazy białkowej C, która odpowiada za syntezę i wydzielanie TSH (hormon tyreotropowy) przez przysadkę. W samej tarczycy jest składnikiem receptorów jądrowych T3, odpowiadających za regulację poziomu hormonów tarczycy [18-19]. W rezultacie niedobór cynku w organizmie może wiązać się ze wzrostem stężenia TRH i TSH oraz spadkiem poziomu hormonów tarczycy T3 i T4, co może bezpośrednio wpłynąć na pogłębienie niedoczynności tarczycy. Dlatego w przypadku problemów z tarczycą warto zrewidować swoją dietę pod kątem podaży cynku, a w przypadku jego niedoboru wprowadzić zmiany żywieniowe. Suplementacja cynku jest zasadna, jeśli nie mamy możliwości uzupełnienia tego składnika wraz z dietą lub jeśli występuje jego głęboki niedobór. Kupując suplement warto sprawdzić zawartą w nim formę cynku. Najlepszą przyswajalność wykazują organiczne związki cynku, takie jak chelaty aminokwasowe. Warto zwrócić uwagę na pikolinian cynku, glukonian cynku czy cytrynian cynku. Rekomendowaną dawką jest 25 mg cynku na dobę.

Probiotyki

Probiotyki to wyselekcjonowane bakterie fermentacji mlekowej oraz drożdże. Są obecne w naszym organizmie, a regularnie dostarczane z zewnątrz wywierają na niego pozytywny wpływ [20]. Bakterie probiotyczne oddziałują na układ pokarmowy, wykazują również pozytywne działanie na układ odpornościowy. Suplementacja w czasie zaostrzenia choroby zapalnej tarczycy, np. Hashimoto, działa tonizująco na układ odpornościowy. Dodatkowo stan mikroflory jelitowej ma bezpośredni wpływ na rozwój Hashimoto (może być czynnikiem wyzwalającym) [21]. Zawartość żywych komórek w probiotyku powinna wynosić minimum 105 jednostek tworzących kolonie (jtk)/g preparatu, stąd warto sprawdzać jakość zakupionego suplementu. Sam szczep w nim zawarty powinien być przebadany klinicznie pod kątem właściwości prozdrowotnych dla człowieka, tak by wywierał pozytywny efekt i jednocześnie nie stanowił dla niego zagrożenia [22]. Działanie poszczególnych probiotyków opisałem tutaj. Jeśli podejrzewasz u siebie chorobę Hashimoto, polecam przeczytać ten artykuł.

Dołącz do 37641
zadowolonych Podopiecznych!

W Respo każda dieta jest inna, bo dopasowujemy ją idealnie do Ciebie. Osiągnij swój cel zdrowo i na swoich zasadach pod okiem dietetyka klinicznego.

Sprawdź pakiety z dietą

Co warto suplementować przy chorobie tarczycy?

 Jak widzisz, istnieje związek między niedoborem pewnych składników a chorobami tarczycy. Deficyt selenu, cynku czy witaminy D może zwiększać ryzyko ich wystąpienia. Z kolei po diagnozie może skutecznie utrudniać przywrócenie tarczycy do pracy, jednocześnie wydłużając okres normalizacji tyroksyny i trijodotyroniny we krwi. I choć suplementacja jest jedynie dodatkiem do diety, to właściwie ułożona potrafi doskonale ją uzupełniać.

Jeśli potrzebujesz pomocy z ułożeniem planu suplementacyjnego, zapraszam do współpracy. Wiedz, że prawidłowo ułożona suplementacja to jeden z czynników prowadzących do poprawy Twojego zdrowia.

Piśmiennictwo: