Probiotyki

Ostatnimi czasy niemal na całym świecie obserwuje się niemalejącą popularność probiotyków. Następną pozytywną informacją jest fakt, iż popularność ta nie ominęła Polski i w naszym kraju coraz częściej można zauważyć zainteresowanie suplementacją szczepami probiotycznymi. Probiotyki to nie tylko bakterie, które występują w naszym przewodzie pokarmowym. Oprócz samej obecności pełnią one wiele prozdrowotnych funkcji – od przywracania homeostazy mikrobiologicznej w jelicie grubym po regulację odporności człowieka. Stąd prawidłowy dobór probiotykoterapii może nieść za sobą istotne prozdrowotne korzyści.

Spis treści:

Czym są probiotyki?
Jak prawidłowo wybrać probiotyki?
Probiotyki w żywności
Probiotyki – samo zdrowie?

Czym są probiotyki?

Według definicji probiotyki to żywe organizmy, które podane w odpowiednich ilościach wywierają korzystne skutki zdrowotne w organizmie gospodarza [1]. Zaliczamy do nich bakterie fermentacji mlekowej oraz drożdże. Zawartość żywych komórek w probiotyku powinna wynosić minimum 105 jednostek tworzących kolonie (jtk)/g preparatu, stąd warto sprawdzać jakość zakupionego suplementu. Oprócz tego sam szczep w nim zawarty powinien być przebadany klinicznie pod kątem właściwości prozdrowotnych dla człowieka, tak by wywierał pozytywny wpływ i jednocześnie nie był dla niego zagrożeniem [2]. Pomijając aspekt wymogów produkcji probiotyków, trzeba pamiętać, że są to żywe organizmy, dlatego ich trwałość i przydatność będzie uzależniona dodatkowo od [3,4]:

• warunków przechowywania (należy przestrzegać zaleceń na ulotce i nie kupować probiotyków z niepewnego źródła),
• sposobu podania (probiotyków nie należy popijać gorącym napojem lub rozpuszczać w gorącej wodzie),
• czasu przechowywania (należy zwracać szczególną uwagę na przydatność do spożycia),
• temperatury (ponieważ bakterie probiotyczne, szczególnie z rodzaju Lactobacillus, są wyizolowane z przewodu pokarmowego człowieka, ich optymalną temperaturą rozwoju jest ta między 30 a 40°C),
• rodzaju nośnika (najpowszechniejszą i najbezpieczniejszą formą podania probiotyków są preparaty liofiliozowane – wysuszone z dodatkiem mleka jako naturalnego środowiska, zamknięte w żelowej otoczce, twardej kapsułce lub saszetce do rozpuszczenia w wodzie).

Jak prawidłowo wybrać probiotyki?

Probiotyki na polskim rynku w zdecydowanej większości sprzedawane są jako suplementy diety. Oznacza to, że ich wytwarzanie, kontrola jakości i rejestracja obarczone są dość łagodnymi obostrzeniami. Sytuacja wyglądałaby dużo lepiej dla nas, gdyby probiotyki miały status leku. Kupując dobry probiotyk, należy zwracać uwagę na jego jakość i firmę, która go wyprodukowała. Najlepsze probiotyki charakteryzują się ludzkim pochodzeniem, opornością na działanie kwasu solnego i żółci, aktywnością przeciwdrobnoustrojową oraz korzystnym wpływem na nasze zdrowie. Jednocześnie poszczególne szczepy odznaczają się nieco innym oddziaływaniem na organizm człowieka (Tabela 1) [5,6,7].

Z uwagi na fakt, że probiotyki są żywymi organizmami, pojawia się pytanie, jak je przyjmować, aby zoptymalizować ich działanie. Dowiedziono, że najlepiej jest przyjmować je wraz z posiłkiem, na drugim miejscu jest opcja 30 minut po posiłku, a najgorszym wyborem wydaje się popicie wodą na pusty żołądek. Dzieje się tak, ponieważ pH żołądka jest bardzo niskie i posiłek podany wraz z suplementacją działa jak swego rodzaju bufor – chroni tymczasowo bakterie tak, by jak najwięcej powędrowało do jelita [8].

Oczywiście same nazwy szczepów niewiele mówią, stąd w następnym zestawieniu przygotowałem polecane przeze mnie probiotyki dostępne na naszym rynku wraz z krótkim opisem, w jakich przypadkach możemy je stosować. Nie są to jedyne skuteczne preparaty, chcę tylko nakreślić kwestię ukierunkowanej suplementacji.

Probiotyki w żywności

Oprócz suplementacji możemy dodatkowo wspierać naszą mikroflorę jelitową poprzez stosowanie naturalnych probiotyków, czyli produktów zawierających już w swoim składzie bakterie lub drożdże o cechach probiotycznych. Produkty te cieszą się dużą popularnością i można je podzielić na te, które w procesie technologicznym uzyskują bakterie fermentacji mlekowej (np.: jogurty, kefiry, maślanki, zsiadłe mleko) oraz na te, do których celowo dodaje się wyselekcjonowane szczepy probiotyczne. Z reguły są to produkty typu jogurty czy kefiry, jednak na opakowaniu wyszczególnione są dane szczepy bakterii. Podczas zakupu takiego produktu warto sprawdzić, czy dawka bakterii probiotycznych wynosi minimum 108 jtk/g.

Probiotyki – samo zdrowie?

Ostatnimi laty probiotyki reklamowane są jako codzienny składnik zdrowej diety i stylu życia. Spożywanie żywych bakterii może pomóc pacjentom cierpiącym na określone schorzenia – jak biegunka wywołana antybiotykami. Nie ma jednak żadnych dowodów, by osoby zdrowe odnosiły z tego jakiekolwiek korzyści.
Łatwo powiedzieć, że pewne bakterie są dobre dla człowieka, ale nie wiemy wszystkiego o innych ich gatunkach żyjących w jelitach i jak wpływają one na siebie wzajemnie. Trzeba zachować ostrożność.
Jeśli nadal potrzebujesz pomocy z doborem właściwej diety zapraszam do współpracy współpracy.

1. Probiotyki w żywności. Właściwości zdrowotne i żywieniowe oraz wytyczne do ich oceny. Polskie Towarzystwo probiotyczne i prebiotyczne WHO FAO 2002.
2. Siggers RH. Thymann T. Siggers JL. Schmidt M. Hansen AK. Sangilda PT. Bacterial colonization affect early organ and gastrointestinal growth in the neonate LibestSci 2007 14-18.
3. Livney YD. Milk proteins as vehicles forr bioactives. Curr.Opin. Colloid Interface Sci. 2010 73-83
4. JachM. Łoś R. Maj M. Malm A. Probiotyki – aspekty funkcjonalne i technologiczne. Post Mikrobiol. 2013 161-170.
5. Raport ekspertów. Ryzyko zdrowotne związane z podróżą i pobytem Polskiej reprezentacji Olimpijskiej w Rio de Janeir w 2016r. Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej. Część II 9-14.
6. Szajewska H. Probiotyki w Polsce – kiedy, jak i dlaczego? Gastroenterologia Kliniczna 2010, tom 2 nr1 1-9.
7. Sching CM. Peake JM. Lim CL. Briskey D. Walsh NP. : Effects of probiotics supplementation on gastrointestinal permebility, inflammation and exercise performance in the heat. Eur J Appl Physiol. 2014 93-103.
8.Tompkins T. Mainville I. Arcand Y. The impact of meals an a probiotic during transit through a model of the human upper gastrointestinal tract. Benef Microbes. 2011 295-303.