Probiotyki — czym są i jak działają?

Probiotyki co to takiego?

Zgodnie z definicją WHO, za probiotyki uznajemy żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich dawkach przynoszą gospodarzowi (czyli nam) korzyści zdrowotne [1]. W praktyce oznacza to, że probiotykiem nie możemy nazwać każdego drobnoustroju – dany szczep musi spełniać jasno określone kryteria: 

• Musi być zdefiniowany – opisany jego konkretny rodzaj, gatunek, szczep.
• Musi być bezpieczny – w produkcie, który finalnie spożywamy, znaleźć mogą się tylko probiotyki przebadane klinicznie, co do których nie ma wątpliwości dotyczących bezpieczeństwa ich stosowania.
• Musi mieć udokumentowane korzystne działanie zdrowotne – dobre probiotyki to takie, których pozytywne działanie potwierdzają badania kliniczne przeprowadzone z udziałem ludzi.
• Musi być żywy — w momencie spożycia produktu musi znajdować się w nim właściwa liczba żywych drobnoustrojów. Obecnie za minimalne stężenie probiotyku w finalnym produkcie uznaje się 10⁶ jednostek tworzących kolonię (CFU)/g. Dodatkowo probiotyki powinny być zdolne do przeżycia w warunkach przewodu pokarmowego – muszą być oporne na niskie pH, działanie kwasów organicznych oraz soli kwasów żółciowych [2,3].

Do probiotyków zaliczamy bakterie, drożdże, a także niektóre kultury pleśni. Naturalne probiotyki występują zarówno w produktach spożywczych, jak i w naszym przewodzie pokarmowym — współtworzą mikrobiotę jelitową, czyli naturalny „płaszcz” ochronny jelit, chroniący przed wnikającymi patogenami [4,5]. Dodatkowo dobroczynne mikroorganizmy znajdziemy w suplementach diety, a także w postaci środków farmaceutycznych, jakimi są probiotyki leki. 

Jakie są najlepsze probiotyki dla nas, konsumentów? Z żywieniowego punktu widzenia za szczególnie istotne szczepy probiotyczne uznaje się przede wszystkim bakterie kwasu mlekowego, takie jak Lactobacillus czy Bifidobacterium, ale także drożdże Saccharomyces boulardii  [5]. 

Probiotyki dla dzieci i dorosłych

Dziś w aptekach znajdziemy wiele preparatów określanych mianem probiotycznych. Warto jednak wiedzieć, że każdy szczep bakterii czy drożdży ma swoje specyficzne właściwości i inne zastosowanie. Czyli — probiotyki przy biegunce mogą nie sprawdzić się w przypadku pacjentów ze wzdęciami czy zaparciami, a probiotyki na alergię będą działać inaczej niż probiotyki na IBS (zespół jelita drażliwego). Częściową odpowiedzią na ten problem mogą być probiotyki wieloszczepowe, czyli te zawierające w swoim składzie kilka (a czasem i nawet kilkanaście) szczepów bakterii czy drożdży probiotycznych, działających wielokierunkowo na nasz organizm. 

Działanie, dawka czy nawet postać podawanych szczepów probiotyków, różni się też w zależności od naszego wieku. To znaczy, że preparaty przeznaczone do stosowania jako probiotyki dla dorosłych nie są uznane za najlepsze probiotyki dla dzieci [6]. Szczególnie wrażliwą grupą są najmłodsi – probiotyki dla niemowląt i nieco starszych dzieci najczęściej produkowane są w postaci kropli, czy saszetek gotowych do rozpuszczenia w wodzie (są to tzw. probiotyki w płynie), a nie w kapsułkach.To np. probiotyki Vivomixx czy Diclofor, łatwo dostępne w aptekach. 

Jak prawidłowo wybrać probiotyki?

Wiesz już, że działanie probiotyków jest uzależnione od konkretnego szczepu, ale skąd wiadomo jakie probiotyki wybrać? Zastanawiasz się, jakie probiotyki przy antybiotyku, a jakie sprawdzą się jako korzystne probiotyki na jelita? Poniżej znajdziesz informacje, jak wybrać najlepszy i najskuteczniejszy probiotyk [7-10].

Poniżej znajdziesz małą ściągę, w jakim preparacie znajdują się konkretne szczepy bakterii. 

Schudnij w Respo
pod okiem dietetyka!

Dopasuje Ci idealny plan zgodnie z Metodą Respo, jedyną w Polsce metodą odchudzania ze skutecznością potwierdzoną badaniami naukowymi.

Sprawdź pakiety z dietą

Jak brać probiotyki?

Bardzo  często odpowiedz na pytanie — jak brać probiotyki — znajdziemy na opakowaniu wybranego preparatu. Z drugiej strony jednak to jak przyjmować probiotyki, zależne jest w dużej mierze od powodu, dla którego w ogóle decydujemy się na ich zastosowanie. Inaczej będziemy brać probiotyki w momencie antybiotykoterapii (kiedy zdarza się, że lekarz sugeruje zwiększenie przyjmowanych dawek probiotyków dla właściwego efektu terapeutycznego), a inaczej w przypadku chęci złagodzenia objawów IBS. Dlatego też decyzję o tym, kiedy przyjmować probiotyki, powinniśmy w przypadku wątpliwości skonsultować z lekarzem lub dietetykiem. 

Czy można brać probiotyki profilaktycznie? Tak! Badania potwierdziły [11], że stosowanie probiotyków przez osoby zdrowe może korzystnie wpływać na układ odpornościowy i profil lipidowy we krwi, chronić przed chorobami skóry i przewodu pokarmowego, a także wydaje się mieć korzystne działanie na zmniejszenie się nasilenia objawów depresji i lęku. 

Kiedy przyjmować probiotyki rano czy wieczorem? I jak często? Czy probiotyki można brać codziennie, czy może lepiej robić przerwy? Oto rekomendacje badaczy: 

• Probiotyki najlepiej podawać z posiłkiem (nie na czczo!),
• Posiłek, z którym przyjmujemy probiotyki powinien zawierać chociaż niewielką ilość tłuszczu,
• Za najkorzystniejsze połączenie uznano spożycie probiotyku razem z mlekiem [12].

Probiotyki w jedzeniu

Bakterie probiotyczne to nie tylko probiotyki, ale również produkty spożywcze, które kupisz w każdym sklepie. Probiotyki w jedzeniu występują przede wszystkim w fermentowanych produktach mlecznych, takich jak: jogurty, kefiry, maślanki, sery czy mleko acidofilne. Znajdziemy je także w kiszonych ogórkach czy kapuście, a  także w japońskim kimchi. Drobnoustroje probiotyczne możemy także „wypić” – występują w zakwasie buraczanym, kwasie chlebowym oraz w fermentowanej herbacie, popularnie nazywanej kombuchą.

Dobrą wiadomością dla wegan jest fakt, iż probiotyki występują także w produktach takich jak jogurty sojowe, miso, natto czy tempeh. Coraz częściej na półkach sklepowych możemy również spotkać produkty spożywcze wzbogacane w probiotyki – płatki śniadaniowe, otręby, batony, soki owocowe [3,13]. 

Tak naprawdę w bardzo łatwy sposób, stosując się do zasad racjonalnej diety, jesteśmy w stanie wzbogacić nasz jadłospis o cenne probiotyki naturalnie zawarte w codziennym jedzeniu. 

Kiedy probiotyki szkodzą?

Wiesz już czym są probiotyki, gdzie występują i jak powinniśmy je stosować. Zatem – czy probiotyki są dobre dla wszystkich? A jeśli nie, to kiedy probiotyki szkodzą? 

Zgodnie z badaniami [14-16] probiotyki uznawane są za bezpieczne preparaty, jednak z drugiej strony wiemy też, że ich działanie różni się w zależności od stanu zdrowia czy wieku pacjenta. Ostrożność w stosowaniu probiotyków powinny zachować przede wszystkim:

• Osoby z obniżoną odpornością, 
• Chorzy na nowotwory złośliwe,
• Pacjenci w okresie okołooperacyjnym, 
• Osoby w podeszłym wieku, 
• Kobiety w ciąży, 
• Dzieci przedwcześnie urodzone.

W jakich niepożądanych reakcji możemy się spodziewać przy spożywaniu probiotyków? Najczęściej probiotyki skutki uboczne generują w obrębie przewodu pokarmowego. Możemy tu wymienić różnego rodzaju zaburzenia żołądkowo-jelitowe: wzdęcia, skurcze brzucha, nudności, wymioty, biegunki czy zaparcia. Poważniejsze konsekwencje przyjmowania probiotyków (sepsa czy przerost flory bakteryjnej) są dość rzadkie i dotyczą przede wszystkim wyżej wymienionych osób z grup ryzyka [14,17].  

Dołącz do 24860
zadowolonych Podopiecznych!

W Respo każda dieta jest inna, bo dopasowujemy ją idealnie do Ciebie. Osiągnij swój cel zdrowo i na swoich zasadach pod okiem dietetyka klinicznego.

Sprawdź pakiety z dietą

Prebiotyki, a probiotyki

Mówiąc o probiotykach, nie sposób jest nie wspomnieć o prebiotykach. Probiotyki, a prebiotyki – całkiem podobne do siebie słowa, prawda? Jednak ich znaczenie i rola, jaką pełnią w naszym organizmie są zupełnie inne. Czym są więc prebiotyki? 

Zgodnie z definicją FAO/WHO [18] są to nietrawione substancje, które po spożyciu w wybiórczy sposób  stymulują wzrost bakterii w jelicie grubym i w efekcie wpływają korzystnie na zdrowie gospodarza. Prebiotyki są swojego rodzaju „paliwem” dla probiotyków – stymulują ich namnażanie i zwiększają aktywność metaboliczną. W związku z wykazanym, uzupełniającym się działaniem probiotyków i prebiotyków, zaleca się stosowanie ich równocześnie. Nie jest to trudne zadanie, bo prebiotyki są obecne w popularnych produktach: 

• Cykoria,
• Karczochy, 
• Banany, 
• Topinambur,
• Cebula,
• Czosnek,
• Por,
• Szparagi,
• Otręby pszenne [10].

Piśmiennictwo: