Dieta Hashimoto. Co jeść, a czego unikać?

Kluczowe wnioski

• Dieta przy Hashimoto powinna mieć potencjał przeciwzapalny.
• W przypadku tej choroby rekomenduje się unikać produktów przetworzonych i zawierających cukier, gdyż nasilają one stan zapalny.
• Respo to zespół dietetyków klinicznych, którzy pomagają także osobom z Hashimoto.

Hashimoto – co to za choroba? 

Zanim dowiemy się, jaka dieta przy Hashimoto sprawdzi się najlepiej, powinniśmy zgłębić nieco teorii.

Choroba Hashimoto, znana też potocznie po prostu jako „Hashimoto” jest schorzeniem o podłożu autoimmunologicznym. 

Co to znaczy?

Zapalenie tarczycy Hashimoto powstaje, gdy układ odpornościowy produkuje przeciwciała, które „atakują” i niszczą gruczoł tarczowy.

W przebiegu Hashimoto zniszczeniu ulegają komórki pęcherzykowe tarczycy, co prowadzi do niedoboru hormonów tarczycy (trójjodotyroniny – T3 i tyroksyny – T4) i niedoczynności.

Co ciekawe, Hashimoto u mężczyzn występuje ok. 6 razy rzadziej niż u kobiet, to kobiety są więc najczęstszymi pacjentkami lekarzy zajmujących się tą przypadłością.

Dlaczego choroba tarczycy Hashimoto nosi taką właśnie nazwę, a nie nazywa się po prostu autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy?

Związane jest to z  historią choroby odkrytej i oficjalnie opisanej przez japońskiego naukowca – doktora Hakaru Hashimoto.

Szczegóły swoich badań opublikował on w roku 1912 w niemieckim czasopiśmie poświęconym chirurgii. W momencie publikacji doktor Hashimoto miał zaledwie 31 lat [2]. 

Hashimoto diagnozuje się na podstawie wyników badań hormonów tarczycy (obniżone fT3 i fT4), TSH (podwyższone) oraz tzw. autoprzeciwciał: anty-TPO (podstawowe, przesiewowe badanie w diagnostyce Hashimoto) oraz anty-Tg (dodatkowe narzędzie diagnostyczne, gdy wynik anty-TPO jest prawidłowy).

Przydatne w diagnostyce jest także USG tarczycy [1].

Z naszego bloga dowiesz się także więcej, jak objawia się niedoczynność tarczycy u dzieci.

Hashimoto a dieta

Jaka dieta przy Hashimoto sprawdzi się najlepiej?

W przypadku tej choroby zastosowanie mają wszystkie ogólne zalecenia dla osób z niedoczynnością tarczycy. O diecie przy niedoczynności tarczycy pisaliśmy na naszym blogu.

Ponieważ jest to choroba autoimmunologiczna, dieta przy Hashimoto powinna działać przeciwzapalnie [3].

Co to oznacza w praktyce?

Łagodząca objawy Hashimoto dieta powinna być bogata w przeciwzapalne kwasy omega-3.

Ważne w kontekście żywieniowym są zarówno ich źródła roślinne (pestki dyni, siemię lniane, nasiona chia, orzechy), zawierające kwas alfa-linolenowy, jak i źródła zwierzęce (łosoś, pstrąg tęczowy, makrela, śledź, węgorz), które dostarczają kwasów EPA i DHA.

Obok omega-3 o potencjał antyoksydacyjny organizmu dba również witamina C.

Jest ona antyoksydantem i ma wpływ na zachowanie potencjału oksydacyjnego w komórkach tarczycy, odpowiada także za syntezę tyrozyny, której niedobór powoduje niedoczynność tarczycy.

Dzienne zapotrzebowanie można spokojnie zrealizować, jedząc warzywa i owoce każdego dnia, dlatego suplementacja kwasu askorbinowego nie jest w większości przypadków konieczna.

Co jeszcze warto uwzględnić w codziennych posiłkach?

Dieta w Hashimoto powinna zawierać pochodzące z roślin związki o potencjale przeciwzapalnym.

Chodzi  zwłaszcza o polifenole zawarte m.in. w owocach jagodowych antocyjany, katechiny z zielonej herbaty czy też obecny w ciemnych winogronach resweratrol.

Niezwykle korzystne są również związki z grupy karotenoidów – w tym beta-karoten, a także likopen obecny w pomidorach i przetworach pomidorowych. 

Dieta przy Hashimoto może przynieść dodatkowe korzyści, jeśli wzbogacimy ją w produkty fermentowane takie jak:

• kefir,
• jogurt naturalny,
• maślanka,
• kimchi,
• kombucha,
• ogórki kiszone.

Są one bogate w probiotyki, które wpływają na właściwy stan nabłonka jelitowego oraz mikrobiotę jelitową i mają niebagatelne znaczenie w zmniejszaniu nasilenia stanu zapalnego i reakcji autoimmunologicznych [1,4].

Czego nie jeść na diecie przy Hashimoto? Fakty i mity

Czego unikać w diecie Hashimoto?

Wokół tego pytania narosło tak wiele mitów, że lista produktów, których podobno „nie wolno” jeść jest długa.

Sprawdźmy, ile jest prawdy w mitach i które produkty zostały (często niesłusznie) oskarżone o pogarszanie stanu osób z chorobą Hashimoto.

⏩ 1. Warzywa kapustne

Czyli m.in. kapusta, brokuły, kalafior, kalarepa, jarmuż, rzepak czy gorczyca.

Ich obecność w diecie może ograniczać produkcję hormonów tarczycy, w szczególności gdy masz problem z niewystarczającym spożyciem jodu.

Ze względu na wysoką wartość odżywczą warzyw kapustnych zdecydowanie nie warto całkowicie eliminować ich z diety. Na pewno warto natomiast zwrócić uwagę na właściwą obróbkę termiczną i odpowiednio wysokie spożycie jodu.

⏩ 2. Gluten

Dieta bezglutenowa przy Hasimoto? Czy to dobry wybór?

Gluten jest białkiem występującym w największej ilości w ziarnach pszenicy, żyta oraz jęczmienia.

Wśród pacjentów z chorobą Hashimoto, faktycznie często obserwuje się współwystępowanie celiakii, a więc choroby wymagającej eliminacji glutenu z diety.

Uważa się więc, że istnieje związek pomiędzy nietolerancją glutenu a autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy.

Jeżeli chorujesz na Hashimoto, diagnostyka w kierunku  celiakii i nietolerancji glutenu jest warta rozważenia – obecnie jest ona zalecana u wszystkich dzieci z chorobą Hashimoto, badania naukowe wskazują jednak, że warto ją wykonywać również u dorosłych [5,6].

Jeżeli wynik takiego testu będzie dodatni, należy zastosować dietę bezglutenową (w tym miejscu warto zaznaczyć, że dieta bezglutenowa w celiakii jest dietą na całe życie).

W badaniach naukowych wykazano ponadto, że dieta bezglutenowa u osób ze współwystępującą z celiakią chorobą Hashimoto ma pozytywny wpływ na obniżenie stężeń autoprzeciwciał związanych z tarczycą (anty-TPO, anty-Tg) [7]. 

A co z osobami, u których Hashimoto nie wiąże się z celiakią ani nietolerancją glutenu?

W metaanalizie z roku 2020 możemy przeczytać, że dieta bezglutenowa faktycznie ma pozytywny wpływ na obniżenie przeciwciał przeciwtarczycowych, ale tylko u chorych ze współwystępującą celiakią [7].

Na ten moment nie istnieją przekonujące dowody na to, że do poprawy dochodzi również u pacjentów bez celiakii, którzy chorują jedynie na Hashimoto.

Warto też pamiętać, że dieta bezglutenowa jest często niedoborowa w składniki odżywcze, w tym żelazo, cynk i błonnik, a bogata w nasycone kwasy tłuszczowe.

Jej stosowanie bez wyraźnej potrzeby nie jest więc wskazane ani uzasadnione.

⏩ 3. Soja

Soja to kolejny produkt obwiniany często o pogorszenie funkcjonowania tarczycy. Niektórzy mówią wręcz o soi jako o produkcie zakazanym przy niedoczynności tego narządu.

Owszem, istnieją pewne dowody na to, że mieszanki mleczne oparte o białko sojowe mogą powodować problemy z tarczycą u niemowląt. Tylko że najnowsze dowody wskazują, że nie chodzi tu o wszystkie niemowlęta, a jedynie te, u których występuje wrodzona niedoczynność tarczycy [8].

A co z dorosłymi chorującymi na niedoczynność?

Faktycznie wydaje się, że teoria przemawia za eliminacją soi z diety, a to ze względu na fakt, że tzw. fitoestrogeny obecne w soi mają zdolność hamowania działania enzymu perosksydazy tarczycowej i przez to, obniżania produkcji hormonów tarczycy.

A co z praktyką?

Wyniki opublikowanej w roku 2019 metaanalizy wskazują, że spożycie soi wpływa na nieznaczne podwyższenie poziomów TSH przy jednoczesnym braku zmian w stężeniach fT3 i fT4 [9].

Takie wyniki oznaczają, że włączanie do diety produktów sojowych nie ma istotnego wpływu na pogorszenie funkcji tarczycy u osób zdrowych i osób z subkliniczną niedoczynnością tarczycy (w takim przypadku mamy zwykle do czynienia z normalnymi poziomami fT3 i fT4 przy podwyższonym stężeniu TSH).

U osób z pełnoobjawową niedoczynnością, efekty spożycia soi mogą być bardziej istotne. Nie znaczy to jednak, że każda, nawet niewielka ilość soi powinna wywoływać przerażenie.

Jedyne, o czym należy pamiętać, to unikanie łączenia produktów sojowych z hormonami tarczycy przyjmowanymi w formie leków i odczekanie co najmniej kilku godzin między lekiem a ewentualnym posiłkiem zawierającym soję.

Takie postępowanie jest konieczne, ponieważ soja może zaburzać wchłanianie syntetycznej tyroksyny. 

⏩ 4. Przetworzona żywność i pokarmy zawierające cukier

Ograniczenie tego rodzaju produktów zawsze przynosi korzyści, a w przypadku chorób autoimmunologicznych te korzyści są szczególnie istotne.

Po pierwsze, produkty bogate w cukier czy izomery trans mogą wzmagać stan zapalny, który u osób z chorobami autoimmunologicznymi i tak jest już nasilony.

Po drugie, u osób z niedoczynnością tarczycy często obserwowane są podwyższone poziomy „złego cholesterolu”, upośledzona tolerancja glukozy i insulinooporność.

W związku z tym włączanie do diety produktów bogatych w cukier, izomery trans kwasów tłuszczowych i nasycone kwasy tłuszczowe będzie szczególnie niewskazane. 

Suplementy w diecie Hashimoto

Jakie suplementy na tarczycę przy Hashimoto?

Dobra wiadomość jest taka, że większość składników odżywczych da się uzupełnić samą dietą, bez udziału suplementów.

Jeśli jednak nie jesteś w stanie zawsze dbać o dobrze zbilansowana dietę albo badania laboratoryjne wskazują na niedobór danego składnika odżywczego, warto wziąć pod uwagę następujące, łagodzące objawy choroby Hashimoto suplementy:

• selen – suplementacja przy niedoborze / pod kontrolą lekarza (przekroczenie granicy między poziomem optymalnym a toksycznym jest bardzo łatwe),
• witamina D – suplementacja wskazana zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym lub przez cały rok, jeśli nie spędzasz zbyt dużo czasu na słońcu,
• kwasy omega-3 – suplementy kwasów omega-3 mają silne działanie przeciwzapalne, są więc szczególnie korzystne w przypadku osób z chorobami autoimmunologicznymi,
• probiotyki / synbiotyki – badania wskazują, że suplementacja synbiotykiem (probiotyk + prebiotyk) może poprawiać stan osób z niedoczynnością tarczycy [10].

Pamiętaj, że suplementy przy Hashimoto mogą być przydatne, nie można jednak zapominać, że podstawą jest zdrowa dieta, a suplementy diety nigdy nie powinny jej zastępować.

I na koniec, ciekawostka: jeśli przyjmujesz zawierający biotynę (witaminę B7) zestaw witamin przy Hashimoto pamiętaj, że może on fałszować wyniki badań krwi.

Jak to możliwe? W badaniu analizującym stężenia hormonów tarczycy (m.in. fT4 i TSH) używana jest tzw. metoda biotyna i streptawidyna, a wysokie stężenia biotyny we krwi zaburzają jej działanie.

Naukowcy zaobserwowali, że badania tarczycy wykonywane w trakcie przyjmowania biotyny wskazują (często fałszywie) na nieprawidłowości, a tydzień po odstawieniu leków wyniki ulegają normalizacji i niejednokrotnie okazuje się, że poziomy fT4 i TSH u pacjenta są jak najbardziej prawidłowe [11].

Zobacz najlepsze przepisy na Hashimoto od dietetyków Respo.

Podsumowanie

Masz Hashimoto i nie wiesz, jak ugryźć temat diety?

Lepiej nie eksperymentuj i zgłoś się do wykwalifikowanych oraz doświadczonych dietetyków klinicznych Respo, którzy pomogli już setkom osób dopasować idealną dietę w schorzeniach tarczycy, także przy Hashimoto.

Z nami dobre samopoczucie i gubienie zbędnych kilogramów jest na wyciągnięcie ręki, a Hashimoto nie jest przeszkodą w osiąganiu celów.

Piśmiennictwo: