Biegunka u dziecka. Przyczyny, objawy i leczenie

Kluczowe wnioski

• Biegunka u dziecka trwająca powyżej 14 dni wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. Wskazaniem jest także m.in.: wiek dziecka poniżej 2 miesięcy, widoczne objawy odwodnienia, a także oddawanie powyżej 8 stolców dziennie.
• Luźne stolce u dzieci mogą być powiązane z dietą i wynikać np. z alergii pokarmowych, zespołu jelita drażliwego, a także chorób przewlekłych, takich jak nieswoiste zapalenia jelit.
• Kluczowe w przypadku biegunek u dzieci jest odpowiednie nawodnienie.

Biegunka u dziecka – czym jest?

Biegunka u dziecka nie jest chorobą – jest objawem. Mówimy o niej, kiedy liczba wypróżnień przekracza 3 dziennie i/lub stolec staje się płynny [1].

Rozwolnienie u dzieci często towarzyszy innym dolegliwościom, takim jak: gorączka, wymioty i ból brzucha. Z powodu objawów Twoja pociecha prawdopodobnie czuje się osłabiona i brakuje jej apetytu.

Taka sytuacja oczywiście może wzbudzić w rodzicach strach. Sprawdźmy więc, czy są powody do niepokoju.

Przyczyną biegunek najczęściej są wirusy lub bakterie, a leczenie polega na łagodzeniu objawów.

Dzięki prawidłowemu postępowaniu w ciągu kilku dni wszystko powinno wrócić do normy, a dziecko poczuje się lepiej.

Czasami rozwolnienie u dziecka trwa jednak dłużej – nawet ponad 14 dni. W takim wypadku macie do czynienia z przewlekłą biegunką, która wymaga pilnej konsultacji z lekarzem [2].

Rozwolnienie u dzieci może doprowadzić do odwodnienia znacznie szybciej niż u dorosłych. Wszystko dlatego, że dzieci mają niższą masę ciała. To realne zagrożenie, które występuje niezależnie od podłoża choroby [2,3].

✅ Pamiętaj, aby regularnie podawać maluchowi płyny!

Do diagnozy odwodnienia używa się kilku sposobów. W warunkach domowych zwróć uwagę na ilość oddawanego przez dziecko moczu [3].

Znaczenie ma także jego kolor – im jaśniejszy, tym lepsze nawodnienie organizmu. Profilaktyka odwodnienia polega z kolei na podaży płynów i preparatów nawadniających.

Biegunka u dziecka a konsultacja lekarska

Czy biegunka u dziecka wymaga konsultacji z lekarzem?

Wizyta w gabinecie jest wskazana, jeżeli [2,3]:

• dziecko często wymiotuje,
• dziecko ma mniej niż 2 miesiące,
• biegunka ma charakter przewlekły,
• u malucha występują objawy odwodnienia,
• rzadka kupa u dziecka występuje częściej niż 8 razy dziennie,
• maluch ma ciężkie choroby współistniejące (cukrzyca, niewydolność nerek).

Biegunka u dziecka bez innych objawów może być szczególnie podstępna. Termometr pokazuje normalną temperaturę ciała i maluch zachowuje się jak zwykle? Możesz odnieść wrażenie, że wszystko jest okej.

Mimo tego pamiętaj o niebezpiecznym odwodnieniu! Zwróć również uwagę na to, że biegunka u dzieci pojawia się z różnych przyczyn. Nie należy jej bagatelizować – szczególnie jeżeli występuje już od jakiegoś czasu.

Zanim przejdziemy dalej, poruszymy jeszcze jeden temat. Czy biegunka u 2 latka różni się od tej, która dotyka niemowlęta? A jeżeli tak, to na co zwrócić uwagę w przypadku najmłodszych? 👇

Biegunka u niemowlaka

Organizm najmłodszych dzieci funkcjonuje na nieco innych zasadach niż tych starszych. Noworodki wypróżniają się nawet kilka razy dziennie i mieści się to w granicach normy – a nawet jest pożądane.

Wraz z upływem miesięcy liczba wypróżnień stopniowo się zmniejsza. Zmienia się również wygląd kupki. Z tego względu w głowach rodziców może pojawić się masa pytań. Jak rozpoznać biegunkę u niemowlaka, a jak u noworodka? Kiedy iść do lekarza?

Biegunka wywołana wirusami lub bakteriami rzadko dotyka nowo narodzone dzieci.

Rodzice powinni zwrócić uwagę na nagły wzrost liczby wypróżnień albo zmianę wyglądu kupki. Szczególnie jeśli towarzyszą temu inne objawy albo w stolcu widać domieszkę krwi lub ropy. Rozwolnienie u noworodka wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej [3].

Biegunka u 3 miesięcznego dziecka nie wymaga już pilnej wizyty u lekarza. Wiek i niska masa ciała sprzyjają jednak odwodnieniu, dlatego podawaj swojemu maluchowi dużo płynów. U najmłodszych przebieg biegunki może być cięższy [3].

Obserwuj swoją pociechę, a w przypadku jakichkolwiek wątpliwości – zwróć się o pomoc do pediatry.

Biegunka u rocznego dziecka wygląda już podobnie jak biegunka u 3 latka. Ciągle musisz pamiętać o odwodnieniu, ale łatwiej będzie Ci zauważyć objawy rozwolnienia.

Stolec rocznego dziecka zaczyna przypominać stolec dorosłego, dlatego odstępstwa od normy bardziej rzucają się w oczy, niż w przypadku młodszych niemowląt.

Ile trwa biegunka u dziecka?

Ile może trwać biegunka u dziecka?

Przebieg choroby jest bezpośrednio związany z jej przyczyną. W niektórych przypadkach dziecko poczuje się lepiej już po kilku dniach, a w innych rozwolnienie będzie dręczyło Twoją pociechę przez dłuższy czas.

Ostre biegunki wywoływane przez wirusy lub bakterie zazwyczaj ustępują w ciągu 5-10 dni, a maksymalnie w ciągu 14 dni [2,3]. 

Jeśli biegunka trwa dłużej, należy znaleźć jej przyczynę. Potencjalnie świadczy ona o chorobie przewlekłej, jednak rzadkie kupy u dziecka mogą być związane również z czynnikami dietetycznymi [4,5].

Zwróć uwagę, czy objawy pojawiają się po spożyciu określonych produktów spożywczych i czy maluchowi dokuczają inne problemy.

Pamiętaj też, że niezależnie od przyczyn, biegunka trwająca powyżej 14 dni jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej [2].

Podejrzewasz, że przyczyną dolegliwości jest nietolerancja pokarmowa? Pomożemy Ci to sprawdzić! Jeżeli Twoje dziecko faktycznie ma nietolerancje pokarmowe, przygotujemy dla niego zbilansowany jadłospis. Diety eliminacyjne stwarzają ryzyko niedoborów, dlatego trzeba je układać ze szczególną starannością

Rodzaje biegunki u dziecka

Biegunka u dziecka może przebiegać na różne sposoby. Czasem jest krótka i intensywna, czasem wręcz przeciwnie – długa i dosyć łagodna.

Charakter dolegliwości często informuje o potencjalnych przyczynach.

O czym świadczy bulgotanie w brzuchu i wodnista biegunka u dziecka? Ile trwa biegunka wirusowa u dzieci? 👇

Podział ze względu na czas trwania biegunki [2,4]:

• biegunkę ostrą – ostra biegunka u dzieci trwa do 14 dni,
• biegunkę przewlekłą – przewlekła biegunka u dziecka trwa dłużej niż 14 dni.

W zależności od przyczyny wyróżniamy biegunki wywołane przez [2,5,6]:

• patogeny,
• przyjmowane leki,
• choroby przewlekłe,
• nietolerancje pokarmowe,
• inne czynniki dietetyczne.

Biegunka i gorączka u dziecka przemawiają za tym, że choroba ma wirusowe lub bakteryjne podłoże.

Z kolei częste biegunki u dziecka potencjalnie wskazują na nietolerancje pokarmowe lub zespół jelita drażliwego.

Podział ze względu na wygląd stolca [5,6]:

• wodnista biegunka u dziecka – może być wywołana przez patogeny, czynniki dietetyczne i przyjmowane leki,
• krwawa biegunka u dzieci – może pojawić się w wyniku chorób przewlekłych, ale wywołują ją również niektóre patogeny,
• tłusta i żółta biegunka u dziecka – żółty kolor stolca może świadczyć o biegunce tłuszczowej związanej z chorobami przewlekłymi, ale kolor ten jest zupełnie normalny w przypadku niemowląt.

Rzadka kupa u dziecka wywoływana jest przez różne czynniki, które wpływają na jej wygląd. Jeżeli luźne stolce u dziecka budzą Twoje obawy – koniecznie zgłoś się do lekarza.

Przyczyny biegunki u dziecka

Wymioty i biegunka u dziecka mogą świadczyć o wirusowym lub bakteryjnym podłożu choroby.

Patogenami, które najczęściej wywołują rozwolnienie u najmłodszych, są: rotawirusy, norowirusy oraz bakterie – Campylobacter i Salmonella [3].

Do zakażenia zazwyczaj dochodzi drogą pokarmową, m.in. poprzez spożycie skażonej żywności i wody lub kontakt ze skażonymi przedmiotami [7].

Wysoka gorączka i biegunka u dziecka utrzymują się przez kilka dni, a potem stopniowo ustępują. Najniebezpieczniejszym powikłaniem jest odwodnienie.

Czy w związku z tym koniecznie musisz zabrać malucha do pediatry? Zanim wpiszesz w wyszukiwarkę „biegunka u dziecka kiedy do lekarza” – wróć do początku artykułu. Tam wymieniliśmy główne wskazania do konsultacji z lekarzem.

Patogeny odpowiadają za ostre biegunki, które zazwyczaj szybko ustępują. A co w przypadku, kiedy luźny stolec raz dziennie u dziecka pojawia się od dłuższego czasu? Istnieje szansa, że problem dotyczy diety.

Uważnie przypatrz się, czy objawy da się powiązać ze zjedzeniem jakiegoś produktu. Jeżeli tak, Twoja pociecha może mieć nietolerancję pokarmową [8]. Szczególnie jeśli biegunka jest jedynym objawem.

Czy nietolerancje pokarmowe to jedyna przyczyna biegunki, za którą odpowiada dieta? Okazuje się, że nie! Luźny stolec u dziecka może pojawić się również z innego powodu. 

Luźne stolce u dziecka i przyczyny związane z dietą:

• celiakia,
• alergie pokarmowe,
• zespół jelita drażliwego,
• zespół złego wchłaniania.

Pamiętaj, że wykluczanie produktów z diety dziecka bez właściwego komponowania jadłospisu i uzupełnienia deficytowych składników może grozić niedoborami pokarmowymi.

Na samym początku trzeba więc ustalić, czy dieta eliminacyjna jest konieczna. Jeżeli uważasz, że Twoje dziecko potrzebuje takiego jadłospisu – skontaktuj się z nami. Pomożemy Ci określić przyczynę dolegliwości i opracujemy plan działania.

Poza patogenami i czynnikami dietetycznymi są jeszcze inne, rzadziej spotykane przyczyny biegunki u dzieci.

Mamy na myśli choroby przewlekłe, takie jak nieswoiste zapalenia jelit lub wspomniana wcześniej celiakia.

W takim wypadku konieczna jest wizyta u lekarza, a następnie wdrożenie odpowiedniego leczenia. W przypadku chorób dotykających układu pokarmowego postępowanie często obejmuje dietoterapię.

Co na biegunkę u dziecka?

Przejdźmy teraz do ostatniej kwestii – leczenia i jego wspierania.

Zajmiemy się ostrymi biegunkami, ponieważ w przypadku przewlekłych biegunek terapia polega na walce z chorobą podstawową.

Każda choroba ma z kolei inny przebieg. Najlepiej udać się do lekarza i słuchać jego rad, a jeśli zaleci konsultację z dietetykiem, to wtedy będzie pora na zmiany w diecie – wspierające łagodzenie objawów choroby.

Co na biegunkę u dziecka warto stosować w przypadku wirusowego lub bakteryjnego podłoża dolegliwości? Choroba ma charakter samoograniczający, przez co leczenie polega na łagodzeniu objawów.

Wartymi zastosowania preparatami na biegunkę dla dzieci są przede wszystkim doustne środki nawadniające. To one przeciwdziałają odwodnieniu, które czasem prowadzi do hospitalizacji. Są łatwo dostępne, dlatego warto mieć je w swoim domu.

A co z lekami? Które z nich warto mieć w domowej apteczce, a których lepiej unikać? Zobacz, co na biegunkę u dzieci sprawdzi się najlepiej.

Lek na biegunkę dla dzieci – co stosować?

Jaki jest najlepszy i najszybszy lek na biegunkę dla dzieci?

Niestety musimy Cię zmartwić, w przypadku ostrej biegunki musi upłynąć kilka dni, żeby objawy ustąpiły. To zupełnie tak, jak w przypadku przeziębienia.

Istnieją jednak leki na biegunkę dla dzieci, które mogą skrócić czas choroby. Co prawda nie pokonają jej w ciągu jednego dnia, ale potencjalnie skrócą czas choroby. 

Pamiętaj, aby przed podaniem jakiegokolwiek leku zapoznać się z ulotką. Jeżeli natomiast ciągle masz wątpliwości, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

✅ Biegunka u dziecka i leki, które warto stosować:

• diosmektyt – preparatem, który zasługuje na uwagę, jest diosmektyt. To główny składnik leków, takich jak Smecta i Dicostop. Substancję tę zalicza się do grupy adsorbentów, a mówiąc prostszym językiem – pochłaniaczy. Diosmektyt pochłania wodę, rotawirusy i toksyny bakteryjne. Dodatkowo wpływa na właściwości śluzu w układzie pokarmowym. Diosmektyt to lek na biegunkę dla dzieci bez recepty, a dzięki swoim właściwościom może skrócić czas choroby [3,9,10],
• probiotyki – Istnieją dowody na to, że probiotyki skracają czas trwania ostrej biegunki i łagodzą jej objawy. Według wytycznych ESPGHAN u dzieci można rozważyć zastosowanie preparatów, które zawierają następujące szczepy bakterii [3,11]:

• Lactobacillus reuteri,
• Saccharomyces boulardi, 
• Lactobacillus acidophilus,
• Lactobacillus rhamnosus GG.

❌ Biegunka u dzieci leki, których może lepiej unikać:

• węgiel aktywowany – popularna alternatywa dla diosmektytu to węgiel aktywowany. Jego także zaliczamy do adsorbentów. Węgiel dla dziecka nie jest jednak rekomendowanym preparatem. Nie zostało do końca udowodnione, czy ma on zdolność wiązania toksyn bakteryjnych. Dodatkowo nie wpływa na śluz w żołądku i jelitach, co czyni go substancją o węższym zakresie działania niż diosmektyt. Zamiast stosować węgiel na biegunkę dla dzieci, lepiej sięgnąć po wspomnianą Smectę [3,9,12],
• loperamid – w przypadku Loperamidu dowody naukowe są niejednoznaczne. Niektóre źródła przedstawiają go jako skuteczny lek przeciwbiegunkowy dla dzieci. Inne z kolei informują, że potencjalne ryzyko jest większe niż korzyści [3,12,13,14]. Sugerujemy, aby przed użyciem leku skonsultować się z lekarzem.

Pamiętaj, że najważniejszy lek na rozwolnienie dla dzieci to… odpowiednie nawodnienie. Za wszelką cenę musisz unikać odwodnienia!

Domowe sposoby na biegunkę u dziecka

Co z domowymi sposobami na biegunkę u dziecka? Czy sprawdzą się w przypadku ostrej biegunki?

Domowe sposoby na biegunkę u dziecka ze względu na brak dowodów naukowych mogą jedynie uzupełniać terapię.

Na własną rękę zadbaj przede wszystkim o nawodnienie i prawidłową dietę w okresie choroby. W przypadku ostrej biegunki nie zaleca się ograniczania ilości jedzenia, a tym bardziej głodówek. Dieta w miarę możliwości powinna przypominać dietę zdrowego człowieka [12].

Przez te kilka dni choroby podawaj dziecku produkty łatwostrawne.

W jadłospisie możesz wykorzystać m.in.:

• banany,
• biały ryż,
• chude mięso,
• białe pieczywo,
• gotowane warzywa,
• inne potrawy gotowane,
• drobne makarony i kasze,
• fermentowane produkty mleczne.

Czy można podawać mleko modyfikowane przy biegunce? Tak, dziecko z biegunką może być karmione piersią lub mlekiem modyfikowanym [3].

Pamiętaj, że mleko jest źródłem płynów w diecie malucha. Mleko matki dodatkowo zawiera przeciwciała, które pomogą organizmowi walczyć z wirusami i bakteriami. Zawiera też żywe składniki i bakterie probiotyczne, które wspierają układ odpornościowy i pokarmowy. 

Podsumowanie

Na sam koniec przypomnimy Ci o jeszcze jednej rzeczy. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości – zawsze warto skontaktować się ze specjalistą. Mamy nadzieję, że nasze wskazówki pomogą Ci w walce z chorobą. Życzymy Twojemu dziecku szybkiego powrotu do zdrowia! 

A jeżeli potrzebujesz pomocy z dietą dla dziecka… jesteśmy do Twojej dyspozycji! 👦👧

Piśmiennictwo: