Czym jest dietoterapia?

Czym jest dietoterapia? Czy to prawdziwa terapia?

Dietoterapia to obok leczenia farmakologicznego, jeden z najważniejszych czynników wpływających na leczenie wielu chorób. Prawidłowo dobrana dieta zbilansowana pod względem makroskładników, witamin i składników mineralnych jest w stanie zmniejszyć nasilenie dolegliwości, uzupełnić niedobory związane ze stanem chorobowym, a także unormować wyniki badań biochemicznych. Co ważne, zapotrzebowanie na składniki i tolerancja niektórych produktów jest odmienna u osób zdrowych i w wielu schorzeniach. Właśnie dlatego ważna jest konsultacja ze specjalistą, który odpowiednio dopasuje dietę do stanu zdrowia i jednostki chorobowej. Niejednokrotnie trzeba pogodzić zalecenia dla kilku różnych schorzeń. Dlatego planowanie diety warto powierzyć doświadczonemu dietetykowi, który Cię wesprze. Jadłospis, edukacja, budowanie nawyków — wszystko to składa się na sukces dietoterapii. I wszystko to znajdziesz w naszej ofercie — zajrzyj koniecznie jeśli dobrą dietą chcesz wesprzeć swoje zdrowie.

Dietoterapia, czyli leczenie dietą towarzyszy najczęściej farmakoterapii i stanowi jej uzupełnienie, choć w niektórych jednostkach chorobowych (np. celiakii) odpowiednia dieta jest jedyną skuteczną formą leczenia. Dietoterapia jest też często stosowana w stanach przedchorobowych, gdy leczenie farmakologiczne nie jest jeszcze konieczne, a zmiany chorobowe da się odwrócić przy pomocy odpowiedniej diety (przykładem może być, chociażby insulinooporność czy niezbyt nasilone dyslipidemie, czyli nieprawidłowe stężenie poszczególnych frakcji cholesterolu we krwi). 

Niestety rola diety w leczeniu chorób jest wciąż za mało doceniana, pomimo wielu dowodów naukowych na jej ogromną skuteczność. W zależności od jednostki chorobowej rozróżniamy różne rodzaje dietoterapii. Może ona polegać na ograniczeniu lub całkowitym wyeliminowaniu niektórych produktów, lub składników żywności.  Ma to miejsce np. w fenyloketonurii — osoby cierpiące na tę chorobę nie mogą spożywać produktów zawierających aminokwas fenyloalaninę. Dietoterapia może mieć również na celu uzupełnienie niedoborów witamin i składników mineralnych wynikających z upośledzenia ich wchłaniania w niektórych chorobach układu pokarmowego. Warto pamiętać, że dietoterapia nie ma na celu zastąpienia terapii farmakologicznej, jednak jej wprowadzenie stwarza dużo większe szanse na zmniejszenie lub całkowite ustąpienie dolegliwości.

W jakich przypadkach pomaga dietoterapia?

Wprowadzenie dietoterapii jest nieodłącznym elementem leczenia chorób, do których powstawania przyczyniają się czynniki żywieniowe. Do takich przypadków zaliczamy przede wszystkim alergie i nietolerancje pokarmowe, celiakię i genetyczne choroby metaboliczne, chociażby fenyloketonurię, galaktozemię czy fruktozemię. W tych przypadkach leczenie dietetyczne — czyli eliminacja alergizujących, źle tolerowanych, wywołujących reakcję autoimmunologiczną lub nieprawidłowo metabolizowanych składników odżywczych — jest de facto jedyną metodą leczenia [1]. O jakie składniki odżywcze chodzi i jak wygląda dietoterapia w wymienionych schorzeniach?

• W przypadku alergii pokarmowej należy oczywiście wyeliminować produkty zawierające wywołujące reakcję alergiczną białka. Przede wszystkim dlatego, że reakcje alergiczne mogą być bardzo gwałtowne i prowadzić do niebezpiecznej dla życia reakcji anafilaktycznej. Najczęściej uczulającymi produktami są: soja, pszenica, jaja, orzechy, orzeszki ziemne, białka mleka, a także ryby i skorupiaki i to one należą do najczęściej wykluczanych produktów w terapii żywieniowej [1]. Oczywiście czas eliminacji produktów nie musi być nieograniczony — często, zwłaszcza w przypadku małych dzieci, rozwija się tolerancja wcześniej wywołującego alergię produktu. Dotyczy to, chociażby mleka, którego białka często wywołują przemijającą z wiekiem alergię u niemowląt i małym dzieci.
• O nietolerancji pokarmowej mówimy w przypadku, gdy nasz organizm nie jest w stanie poradzić sobie rozłożeniem (strawieniem) lub wchłonięciem składnika np. laktozy, lub histaminy. W tym przypadku eliminacja źle tolerowanego produktu (w nietolerancji laktozy będzie to m.in. mleko) jest związana z ustąpieniem nieprzyjemnych objawów. 
• W celiakii, chorobie autoimmunologicznej związanej z nadwrażliwością na gluten dietoterapia — czyli dieta bezglutenowa — polega na eliminacji wszystkich produktów będących źródłem glutenu — a więc wyrobów na bazie pszenicy, żyta, jęczmienia i zwykle także owsa, a także produktów nimi zanieczyszczonych. Jest to jedyna metoda leczenia celiakii i tylko restrykcyjne stosowanie zasad diety może dać efekt w postaci ustąpienia objawów.
• W chorobach metabolicznych eliminacja dotyczy produktów zawierających związki, których metabolizm jest zaburzony. Tego rodzaju dieta musi być stosowana od początku życia dziecka i jest jedyną formą terapii, a raczej — zapobiegania objawom. Przykład? W przypadku fenyloketonurii zaburzenia metabolizmu dotyczą aminokwasu fenyloalaniny, a dieta jest związana z eliminacją jej źródeł — m.in. ryb, mięsa, jaj, mleka, kakao, nasion roślin strączkowych, orzechów i produktów zbożowych. Dozwolone są za to specjalistyczne produkty niskobiałkowe [2]. Z kolei w przypadku innej choroby metabolicznej — galaktozemii — dietoterapia wiąże się z eliminacją źródeł cukru, galaktozy, do których zaliczamy mleko i jego przetwory, a także fermentowane produkty sojowe (np. miso, tempeh, sos sojowy) [3]. Jeszcze innym przykładem choroby metabolicznej jest fruktozemia, w której zaburzony jest metabolizm cukru owocowego — fruktozy. Wiąże się to z koniecznością wykluczenia z diety m.in. owoców, soków owocowych, miodu i niektórych warzyw.

Tak wyglądają sytuacje, w których dieta jest jedyną znaną i skuteczną metodą leczenia. Pamiętaj jednak, że to tylko wierzchołek góry lodowej, znanej jako zastosowania dietoterapii. Nie można zapominać, że dietoterapia jest także jednym z najważniejszych sposobów wspomagania leczenia i łagodzenia objawów w takich chorobach jak:

• cukrzyca — zarówno cukrzyca typu 1, jak i cukrzyca typu 2,
• miażdżyca i choroba wieńcowa,
• nadciśnienie tętnicze,
• przewlekła niewydolność nerek,
• choroby wątroby,
• choroby autoimmunologiczne — m.in. łuszczyca, Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Gravesa-Basedowa,
• trądzik i atopowe zapalenie skóry,
• choroba refluksowa przełyku,
• anemia,
• choroby zapalne jelit, zespół jelita drażliwego,
• dyslipidemie,
• SIBO,
• zapalenie trzustki,
• nowotwory.

Do innych zadań dietoterapii możemy zaliczyć także:

• Prewencję i leczenie otyłości poprzez zmniejszenie całodziennej podaży kalorii.
• Prewencję i leczenie niedożywienia poprzez dostarczanie odpowiednio dużej ilości kalorii i makroskładników.

Nie ma jednej, uniwersalnej dietoterapii, a dieta w poszczególnych schorzeniach może się drastycznie różnić. I tak w diecie w przewlekłej chorobie nerek bardzo ważne jest ograniczenie podaży białka i niektórych składników odżywczych (m.in. potasu, fosforu i sodu). Z kolei w przypadku osób z nadciśnieniem tętniczym zwiększenie spożycia potasu będzie działaniem korzystnym [1]. Właśnie dlatego tak ważne jest zasięgnięcie porady wykwalifikowanego specjalisty, który tak dopasuje dietę, aby faktycznie pomogła ona w łagodzeniu objawów choroby.

Schudnij w Respo
pod okiem dietetyka!

Dopasuje Ci idealny plan zgodnie z Metodą Respo, jedyną w Polsce metodą odchudzania ze skutecznością potwierdzoną badaniami naukowymi.

Sprawdź pakiety z dietą

Jaka jest realna skuteczność dietoterapii?

Skuteczność dietoterapii zależy od jednostki chorobowej, rodzaju interwencji dietetycznej i stopnia jej przestrzegania przez pacjenta. W przypadku, kiedy czynniki żywieniowe są bezpośrednią przyczyną rozwoju choroby, zastosowanie dietoterapii daje blisko stuprocentową skuteczność. Dziś wiemy już, że zmiana nawyków żywieniowych i wprowadzenie racjonalnej diety wpływa na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, spadek poziomu glukozy we krwi i zmniejszenie nasilenia stanu zapalnego w organizmie. Z kolei nieprawidłowa dieta oparta na wysokoprzetworzonych produktach, jest czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia, nadciśnienia, miażdżycy, cukrzycy, trzustki, czy wątroby, jak również nowotworów [1,4]. Również w tym przypadku zastosowanie racjonalnej diety ma bardzo duże znaczenie — i to zarówno w łagodzeniu objawów choroby, jak i poprawie stanu pacjenta, ale przede wszystkim: w profilaktyce poszczególnych schorzeń.

Badania krwi a dietoterapia

Regularne wykonywanie profilaktycznych badań krwi niesie wiele wskazówek dotyczących zastosowania interwencji dietetycznych. Jakie badania krwi są istotne w kontekście dopasowania dietoterapii? 

Jakie badania przed dietoterapią?  

Przede wszystkim podstawowe parametry takie jak stężenie glukozy na czczo oraz poziom poszczególnych frakcji cholesterolu we krwi. W diagnozowaniu niedoborów żywieniowych przydają się z kolei takie parametry jak m.in. ferrytyna, hemoglobina, hematokryt, objętość krwinki czerwonej (MCV), a także poziom poszczególnych witamin i składników (np. wapnia, magnezu, kwasu foliowego). W doborze odpowiedniej dietoterapii w chorobach nerek konieczne jest z kolei zbadanie poziomu kreatyniny i wyliczanego na jej podstawie wskaźnika GFR (współczynnik przesączania kłębuszkowego). Do innych badań, które warto wykonać przed dietą, należą m.in. poziom TSH (hormon tyreotropowy), ALT i AST (enzymy używane w podstawowej diagnostyce chorób wątroby), lipaza (choroby trzustki), czy krzywa insulinowa (insulinooporność) [5]. Wskazania do poszczególnych z nich zalezą oczywiście od objawów i wskazań lekarza. Nie należy lekceważyć nieprawidłowych wyników badań, ponieważ kontynuacja obecnego sposób odżywiania można doprowadzić do poważnych powikłań i pogorszenia stanu zdrowia.

Dołącz do 27942
zadowolonych Podopiecznych!

W Respo każda dieta jest inna, bo dopasowujemy ją idealnie do Ciebie. Osiągnij swój cel zdrowo i na swoich zasadach pod okiem dietetyka klinicznego.

Sprawdź pakiety z dietą

Podsumowanie

Dietoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu i zapobieganiu wielu chorobom. Podstawą większości diet leczniczych są szeroko pojęte zasady zdrowego odżywiania, w których zawiera się zróżnicowanie jadłospisu i jego dopasowanie do danej jednostki chorobowej (lub kilku jednostek chorobowych jednocześnie). Zastosowanie odpowiednio dobranej dietoterapii może odczuwalnie zmniejszyć dolegliwości chorobowe i wpłynąć na poprawę komfortu życia. 

Pamiętaj, że osobą z największą wiedzą i umiejętnościami w dietoterapii jest mający wyższe wykształcenie, doświadczony dietetyk. Właśnie takich specjalistów znajdziesz w Centrum Respo — nasi dietetycy pomogą Ci dopasować dietę do stanu zdrowia, wyników badań laboratoryjnych i poszczególnych jednostek chorobowych. Dzięki temu Twój organizm uzyska wsparcie niezbędne w łagodzeniu objawów i skutecznej walce z chorobą, a Ty poczujesz się dużo lepiej — zarówno fizycznie, jak i psychicznie. 

Piśmiennictwo: