Jak odchudzić dziecko? Porady dietetyczek

Kluczowe wnioski

• Główne przyczyny problemu z nadwagą oraz otyłością u dzieci to m.in. zbyt mała ilość ruchu, jedzenie słodyczy i słonych przekąsek, a także picie słodkich napojów.
• Nadwaga oraz otyłość u najmłodszych zwiększają ryzyko chorób takich jak insulinooporność, nadciśnienie tętnicze, a także cukrzyca typu II.
• Odchudzanie dzieci powinno obejmować wdrożenie zdrowych i racjonalnych nawyków, związanych zarówno z ruchem, jak i dietą. Jednym z takich nawyków powinny być regularne oraz urozmaicone posiłki. Sprawdź szczegóły w tekście.

Jakie są przyczyny występowania nadwagi i otyłości u dzieci?

Zanim odpowiemy sobie na pytanie, jak odchudzić dziecko, zacznijmy od przyczyny problemu.

Z jakiego powodu pojawiają się nadwaga i otyłości u dzieci? Przyczyny są podobne, jak u dorosłych.

Nadmierne przybieranie na wadze wynika przede wszystkim z tego, że dziecko przyjmuje z jedzeniem więcej energii, niż jego organizm potrzebuje do codziennego funkcjonowania. W ten sposób powstaje nadwyżka energii, która jest odkładana w postaci tkanki tłuszczowej.

Gdy taki stan utrzymuje się długo, to z czasem pojawia się nadwaga u dzieci, a potem otyłość. Szczególnie jeśli nie wprowadzimy na czas modyfikacji w jego diecie i aktywności fizycznej.

Otyłość i nadwaga u dzieci i młodzieży to ogromny problem, warto więc wiedzieć, dlaczego się pojawia i jak mu zapobiegać.

Zastanawiasz się, czy Twoja pociecha je zdrowo? Sprawdź, jak powinna wyglądać zbilansowana dieta dla dzieci.

Co wpływa na występowanie nadwagi i otyłości u najmłodszych?

Co sprawia, że mamy problem, jakim jest otyłość u najmłodszych?

Przyczyny to między innymi: 

• zbyt mała ilość ruchu,
• za dużo czasu spędzonego przed ekranem telewizora, komputera czy telefonu,
• ilość snu, 
• jedzenie słodyczy i słonych przekąsek zamiast regularnych i zróżnicowanych posiłków,
• picie słodkich napojów zamiast wody, 
• za mało warzyw i błonnika w diecie, 
• coraz rzadsze jedzenie wspólnych posiłków, jedzenie w pośpiechu, nieuważne jedzenie.

Źródła tych zmian możemy dopatrywać we współczesnym trybie życia. Żyjemy szybko, nie mamy czasu na gotowanie w domu, sięgamy po gotową żywność, jemy w pośpiechu. I podobnego stylu życia uczymy nasze dzieci…

W sklepach dostępnych jest mnóstwo wysoko przetworzonych produktów, które, pomimo że nie są zalecane w żywieniu, są reklamowane w mediach. Są to również produkty skierowane do najmłodszych.

Dla współczesnych dzieci to rzeczywistość, w której dorastają i kształtują nawyki żywieniowe na całe życie.

Wiemy, jak trudno jest dbać o równowagę w codziennym życiu i regularne posiłki (też jesteśmy rodzicami!). I że czasem przekazywanie dobrych nawyków dziecku to duże wyzwanie, bo projekty w pracy gonią, trzeba dopilnować opłat za szkolne obiady, kupić blok techniczny na wczoraj i „w międzyczasie” ugotować zdrowy obiad.

Ale nie da się tego ominąć, to rodzice i dom, w którym dziecko się wychowuje, są źródłem najważniejszych wzorców dotyczących odżywiania i spędzania czasu.

I pomimo ogromnego wpływu otoczenia zewnętrznego, to Ty jako rodzic masz największą moc stworzenia dobrych nawyków, które będą podstawą zdrowego życia dziecka [1, 2, 3, 4].

Jakie są skutki nadwagi?

Nadwaga u dzieci to problem nie tylko natury estetycznej. Ich wpływ na zdrowie i codzienne życie jest naprawdę poważny.

Coraz częściej zmagają się z nimi dzieci, i to coraz młodsze. Szacuje się, że w Polsce nawet 30% 8-latków ma nadwagę, a 12,5% cierpi na otyłość [5].

Dzieci z nadwagą i otyłością mają wyższe ryzyko chorób dietozależnych, takich jak insulinoooporność, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca typu II [6, 7].

Polskie badania wykazały, że średnio co piąte dziecko w wieku 8 lat miało nadciśnienie tętnicze i było to związane z występowaniem nadwagi i otyłości [5].

Nadmierna masa ciała może też wpływać negatywnie na relacje z rówieśnikami oraz stan zdrowia psychicznego dzieci [8].

Notuje się, że otyłe dzieci w porównaniu z rówieśnikami z prawidłową masą ciała, mają niższą samoocenę i poczucie sprawczości, a także istotnie większą szansę zachorowania na depresję [9].

Chcesz sprawdzić, czy Twoje dziecko nie ma nadwagi?

Możesz skorzystać z naszego kalkulatora BMI dla dzieci, dzięki któremu uzyskasz kompleksowy, darmowy raport z wynikami.

Jak odchudzić dziecko?

Jak pomóc dziecku schudnąć? Mówiąc o diecie, zawsze mamy na myśli sposób odżywiania, a nie stosowanie głodówek i restrykcyjnych ograniczeń w jadłospisie.

Z całą pewnością dieta odchudzająca u dzieci może być potrzebna, jeśli dziecko ma nadwagę albo otyłość.

Zastanawiając się, jak odchudzić dziecko należy pamiętać, że dzieci bardzo intensywnie rosną, potrzebują energii i składników odżywczych. Te nie tylko dostarczą energii, lecz także ważnych witamin i mikroelementów.

Dlatego leczenie nadwagi i otyłości nie powinno ograniczać się do stosowania restrykcyjnej „diety”. Powinno obejmować zmiany w kilku obszarach życia Twojego dziecka oraz całej rodziny!

Jeśli Twoje dziecko ma dużą nadwagę lub jest otyłe, a na dodatek pojawiły się już u niego choroby dietozależne (np. nadciśnienie, problemy ze stawami), to postępowanie żywieniowe i ćwiczenia najlepiej jest skonsultować w pierwszej kolejności z lekarzem pediatrą lub lekarzem rodzinnym.

Pomocna będzie też konsultacja z dietetykiem i fizjoterapeutą.

Zdrowe nawyki żywieniowe u dzieci

Zawsze, niezależnie od tego, czy dziecko ma nadwagę lub otyłość, czy prawidłową masę ciała, warto wprowadzić i dbać o zdrowe nawyki żywieniowe u dzieci.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich.

1. Jedzenie śniadań. Oprócz tego, że śniadanie daje energię na początek dnia, która jest niezbędna do nauki, to wśród dzieci, które regularnie jedzą śniadania, rzadziej notuje się nadwagę i otyłość [10]. 
2. Regularne i urozmaicone posiłki. Zdrowym nawykiem jest jedzenie 4-5 regularnych posiłków [11]. Dzięki temu dziecko zaspokaja na bieżąco potrzeby energetyczne swojego organizmu i ma mniej okazji do podjadania (bo nie jest głodne). Każdy posiłek dziecka powinien zawierać produkty z różnych grup: składać się z warzyw i/lub owoców (dużo warzyw!), produktów zbożowych, zawierać źródła białka (ryby, nasiona roślin strączkowych, mięso, jaja lub produkty mleczne) i nieduży dodatek zdrowych tłuszczów (np. oliwa z oliwek, nasiona, orzechy, masło orzechowe; [12]).
3. Częstość spożywania przekąsek. Jeśli Twoje dziecko codziennie zjada duże ilości słodkich lub słonych przekąsek, to ma większe prawdopodobieństwo nabawienia się nadwagi lub otyłości (4). Przekąski mogą być częścią prawidłowej diety i nie należy robić z nich „zakazanego owocu”, ale mniej zdrowe produkty, takie jak np. słodycze można włączyć do jadłospisu. Po prostu jedzcie je w ograniczonej ilości, a większość jadłospisu opierajcie na nisko przetworzonych produktach. Nigdy nie nagradzaj dobrego zachowania (albo jedzenia posiłku) słodyczami. Jeśli macie w nawyku podjadanie, w pierwszej kolejności zamień słodkie i słone przekąski na bardziej zdrowe opcje, takie jak warzywa, owoce czy orzechy.
4. Picie wody. Dzieci, tak jak dorośli, codzienne pragnienie powinny zaspokajać wodą (13). Im mniej w diecie słodzonych napojów i soków, tym mniejsze ryzyko nadmiernej masy ciała. Do wody można dodać plasterki owoców, odrobinę soku, listki mięty i melisy. Słodkie napoje ograniczcie do minimum.

Sporo inspiracji związanych z codziennym jadłospisem dla dzieci znajdziesz w naszym artykule. Przeczytaj i wprowadź w dbaniu o zdrowe nawyki żywieniowe u dzieci.

Odchudzanie dzieci a aktywność fizyczna

Dieta to ważny składnik dbania o właściwą masę ciała dziecka. Ale jest jeszcze jeden bardzo ważny czynnik, który może być Waszym sprzymierzeńcem w walce z nadwagą i otyłością.

Tak, chodzi o ćwiczenia dla dzieci!

Aktywność fizyczna dzieci to szansa na wzmocnienie mięśni, spalenie kalorii i zrzucenie nadmiaru tkanki tłuszczowej. Na dodatek aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko chorób układu krążenia, nadwagi i otyłości, insulinooporności, cukrzycy typu II i… poprawia samopoczucie!

Ćwiczenia ruchowe dla dzieci to niezbędny element każdego dnia!

Dzieci w wieku przedszkolnym zwykle nie potrzebują dużej zachęty do tego, żeby się ruszać. W tym przypadku nie musisz skupiać się na tym, jakie są najlepsze ćwiczenia dla dzieci.

Dzieci w tym wieku mają naturalną potrzebę ruchu i najlepszym sposobem na to, żeby zadbać o aktywność fizyczną kilkulatka, jest stwarzanie mu okazji do tego.

Plac zabaw, boisko, zabawy z rówieśnikami w przedszkolu, na podwórku. Wspólne spacery, wycieczki rowerowe, basen — to okazja do spędzania czasu z rodzicami i zapewnienia odpowiedniej ilości ruchu dla kilkulatka. Ćwiczenia dla dzieci mogą sprawić frajdę całej rodzinie.

Jeśli Twoje dziecko jest w wieku 5-17 lat, powinno być w ruchu o umiarkowanej lub dużej intensywności przez co najmniej 60 minut dziennie.

Taką ilość aktywności najlepiej jest zapewnić przez stwarzanie okazji do spontanicznego ruchu — wejść z dzieckiem po schodach (i policzyć stopnie), zamiast jechać windą, pójść do szkoły lub do sklepu na piechotę (zamiast odwozić dziecko samochodem), wybrać się razem na spacer.

Ponadto 3 razy w tygodniu powinno wykonywać energiczne ćwiczenia aerobowe wzmacniające mięśnie i kości (na zajęciach wychowania fizycznego w szkole, dobrym pomysłem będą również ćwiczenia dla dzieci w domu — nawet gry VR mogą być dobrym pomysłem na zwiększenie ilości ruchu!) (14). 

Żeby zadbać o dobry rozwój swojego dziecka i zmniejszyć ryzyko rozwoju nadwagi i otyłości zwróć uwagę jeszcze na dwie rzeczy:

• długość czasu przed ekranem – czas spędzony na siedząco przed ekranem powinien być ograniczony.  W dzisiejszych czasach trudno zupełnie odciąć dzieci od dostępu do urządzeń elektronicznych, ale rodzinne zasady dotyczące patrzenia w telefony, tablety i inne ekrany to dobry krok, zarówno dla zdrowia dorosłych, jak i dzieci. Dobrym pomysłem jest wprowadzenie ustalonego czasu ekranowego dla dziecka, organizowanie rodzinnych zajęć (innych niż oglądanie filmu) np. turniej planszówek, wyjście na basen albo spacer i każdy inny pomysł na ćwiczenia ruchowe dla dzieci. I pamiętaj – ćwiczenia dla dzieci w domu też mają sens,

• ilość snu – dzieci w wieku 3-5 lat powinny spać 10-13 godzin na dobę, a starsze dzieci i młodzież w wieku 6-17 lat od 8 do 11 godzin. Dzieci, które nie przesypiają rekomendowanej liczby godzin, są bardziej narażone na występowanie otyłości [15]. 

Odchudzanie dzieci – jak sobie z nim poradzić?

Restrykcyjne diety znane z mediów i internetu jako metody leczenia nadwagi i otyłości wśród dorosłych, rzadko przynoszą dobre skutki.

W przypadku dorosłych najlepszą metodą na schudnięcie jest indywidualna zmiana nawyków, która zostanie z nami na całe życie. Dokładnie tak, jak działamy w Respo!

Podobnego działania potrzeba w przypadku dzieci. Nadwagi i otyłości u dzieci nie leczy się specjalnymi dietami.

Nie jest dobrym pomysłem odmawianie dziecku jedzenia, wypominanie mu ilości zjedzonych kanapek i głośne komentowanie każdego zjedzonego cukierka. To przysparza stresu wokół posiłków i może jedynie potęgować problemy z jedzeniem, a nawet prowadzić do zaburzeń odżywiania, szczególnie wśród nastolatków. 

Najlepszą i najważniejszą metodą na leczenie nadwagi i otyłości dzieci i młodzieży jest stopniowa zmiana stylu życia całej rodziny, poprzez wprowadzenie prawidłowych nawyków żywieniowych oraz odpowiedniej dawki ruchu każdego dnia [16, 17, 18].

Podsumowanie

Nie ma drogi na skróty! Przyczyn nadwagi i otyłości jest wiele i są związane z wieloma obszarami życia, więc leczenie najlepiej jest przygotować indywidualnie, biorąc pod uwagę wszystkie czynniki.

Takie zadanie często wymaga wiedzy obejmującej wiele dziedzin i może być trudne dla rodziców. Podczas wizyty u lekarza dowiesz się, czy Twoje dziecko ma zbyt dużą masę ciała, lekarz może zasygnalizować pewne problemy.

Jednak jednorazowa wizyta w gabinecie może być niewystarczająca do zrozumienia zależności pomiędzy sposobem odżywiania a zdrowiem, oraz nie zawsze wystarczająco motywuje do wprowadzenia realnych zmian. Dlatego porady zespołu specjalistów — dietetyka, a także wsparcie psychologiczne, mogą być kluczowe w zdiagnozowaniu i wprowadzaniu modyfikacji w życie całej rodziny.

Jeśli potrzebujesz pomocy w zadbaniu o prawidłową masę ciała swojego dziecka, sprawdź naszą ofertę dla najmłodszych!

Piśmiennictwo: