Wspólne jedzenie posiłków. Dlaczego jest tak ważne dla dziecka?

Kluczowe wnioski

• Wspólne jedzenie posiłków pomaga kształtować zdrowe nawyki żywieniowe u dzieci. Wspiera także w budowaniu dobrych oraz silnych relacji wśród członków rodziny.
• Podczas wspólnego jedzenia spróbujcie zrezygnować z korzystania z urządzeń elektronicznych. Jako rodzic dbaj także o rozmowę, która powinna skupiać się na ciekawych wydarzeniach w danym dniu oraz na emocjach.

Jedzenie z bliskimi

Wspólne jedzenie posiłków wpływa pozytywnie na całą rodzinę. Są na to dowody naukowe!

To okazja do spędzania czasu w gronie najbliższych, rozmów i budowania pozytywnych relacji (tych z jedzeniem, ale też między domownikami), próbowania nowych dań, wspólnego gotowania, nakrywania do stołu.

Czy wiesz, że wspólnem rodzinne posiłki mogą wpływać na zdrowie Twojego dziecka obecnie i w wieku dorosłym?

Niestety coraz częściej brak czasu oraz nadmiar obowiązków powodują, że razem posiłki jemy coraz rzadziej.

Zobacz, jakie korzyści może nieść ze sobą wspólne jedzenie posiłków.

Dlaczego rodzinne jedzenie posiłków jest tak ważne?

Na temat wspólnych, rodzinnych posiłków opublikowano wiele badań naukowych.

Pokazują one, że dzieci i młodzież w wieku szkolnym, które regularnie siadają do wspólnych posiłków z rodzicami, jedzą więcej warzyw i owoców [1] oraz lepiej się odżywiają w porównaniu z dziećmi, które rzadko jedzą posiłki z pozostałymi domownikami [2].

Na potwierdzenie tych słów inne badania wykazały, że dzieci z nadwagą rzadziej siadają do stołu z rodzicami [3].

Natomiast w rodzinach, w których przygotowywano posiłki w domu, zamiast korzystać z gotowych dań lub zamawianego jedzenia, dzieci podejmowały zdrowsze decyzje żywieniowe np. rzadziej sięgały po wysokoenergetyczne przekąski (słodycze, chipsy itp.) [4].

Dbałość o spożywanie wspólnych posiłków w rodzinie pozytywnie kształtuje nawyki żywieniowe dziecka i między innymi dzięki temu wpływa korzystnie na zdrowie w długiej perspektywie.

Rodzinne jedzenie posiłków:

• uczy dziecko samodzielnego jedzenia przy stole,
• wzmacnia więzi rodzinne,
• kształtuje prawidłowe nawyki żywieniowe nie tylko u dziecka, lecz także u rodziców.

Budowanie relacji poprzez wspólne jedzenie

Wspólne posiłki i dzielenie się jedzeniem budują i wzmacniają relacje.

Rodzinne posiłki dają poczucie bezpieczeństwa i wspólnoty między domownikami. To bardzo ważne potrzeby, które gdy nie są zaspokojone mogą przyczyniać się do zaburzeń rozwoju emocjonalnego dziecka, a także wpływać na zdrowie psychiczne osób dorosłych.

Jedzenie jest naturalną okazją do wspólnego spędzania czasu, dlatego to o wiele więcej niż tylko zaspokajanie głodu.

Badania naukowe wykazały, że wspólne jedzenie wiąże się z nauką umiejętności wyznaczania granic przez dziecko i wyrażania swoich oczekiwań, a co za tym idzie ograniczeniem ewentualnego negatywnego wpływu rówieśników [5].

Dobre rodzinne relacje zmniejszają także częstość występowania zachowań ryzykownych u dzieci i młodzieży, takich jak:

• przemoc,
• palenie papierosów,
• picie alkoholu,
• zażywanie narkotyków i leków [6].

Okazuje się więc, że budowanie nawyku wspólnego jedzenia posiłków, to nie tylko profilaktyka zdrowia fizycznego, lecz także psychicznego dzieci i młodzieży.

Nauka samodzielności dzięki wspólnemu jedzeniu

Nauka samodzielności może odbywać się już podczas rozszerzania diety niemowlaka.

Gotowość do samodzielnego spożywania posiłków przejawia się tym, że siedzi ono stabilnie oraz kontroluje ruchy głowy i szyi w pozycji siedzącej. Zwykle dzieje się to, kiedy maluch ma około pół roku.

Jeśli dziecko ma już te podstawowe umiejętności, to samodzielne jedzenie staje się wsparciem dla rozwoju koordynacji ruchowej oraz precyzji ruchów.

Niemowlętom najlepiej podawać na początku do samodzielnego jedzenia produkty miękkie np. banana, kawałek pieczywa, ugotowany makaron. Dzięki temu ćwiczą chwytanie, podnoszenie jedzenia do ust, rozdrabnianie go, a z czasem radzą sobie z bardziej skomplikowanymi kawałkami jedzenia, piciem z kubka i jedzeniem za pomocą sztućców.

To kwestia wprawy i okazji do ćwiczeń!

Niemowlaki, które są karmione przez rodziców lub opiekunów i rzadko mają okazję jeść samodzielnie, niekiedy wykazują brak zainteresowania samodzielnym jedzeniem oraz w ogóle jedzeniem.

Dzieje się tak dlatego, że nie mogą doświadczać jedzenia wszystkimi zmysłami i nie mają możliwości ćwiczyć tej umiejętności. Nie mają okazji dotykać, wąchać, a często nawet zobaczyć jak wygląda jedzenie, póki łyżeczka nie trafi przed ich nosek.

Dodatkowo jedzenie, którym karmimy niemowlęta najczęściej jest podawane w formie gładkich, papkowatych posiłków, co (jeśli trwa za długo) może opóźniać naukę żucia i gryzienia [7].

Kilkulatki są na tyle sprawne fizycznie, że samodzielne jedzenie i spożywanie posiłków o konsystencji takiej, jaką jedzą dorośli nie powinno przysparzać im żadnej trudności.

Jeśli Twój kilkulatek do tej pory był zawsze karmiony, daj mu szansę na samodzielne jedzenie, na pewno da sobie radę!

Możesz pokroić jedzenie na mniejsze kawałki, a jeśli domaga się karmienia, umówić się z nim, że podasz mu pierwsze 3 łyżki, a resztę zje samodzielnie. Na początku (póki dziecko nie nabierze wprawy) prawdopodobnie będzie sporo bałaganu, jednak dla rozwoju dziecka – to świetne ćwiczenie.

Aby zwiększyć zainteresowanie i samodzielność dziecka, możesz zaangażować je w nakrywanie do stołu, przygotowanie posiłków, zaprosić do wspólnego zrobienia listy zakupów oraz wybrać się razem z nim na zakupy spożywcze.

Podczas wspólnego jedzenia i przygotowania posiłków, dzieci mogą obserwować jak jedzą inni domownicy.

Małe dzieci uczą się jak zachowywać się przy stole oraz samodzielnie jeść. Bardzo ważne jest, aby spośród potraw leżących na stole mogły samodzielnie wybrać co i w jakiej ilości chcą zjeść.

Starsze dzieci natomiast dodatkowo uczą się m.in.: jak przygotowywać i podawać posiłki, jak łączyć składniki posiłku na talerzu czy też jak często jeść warzywa i owoce.

To, jakie informacje o jedzeniu przyswaja dziecko związane jest przede wszystkim ze zwyczajami żywieniowymi rodziny i kulturą, w której żyjemy.

Wspólne jedzenie z dzieckiem a poznawanie nowych smaków

Poznawanie nowych smaków sprzyja kształtowaniu się pozytywnych nawyków żywieniowych.

Niekiedy rodzice szybko zniechęcają się, gdy po kilku próbach podania nowego produktu ich dziecko odmawia spróbowania, domagając się jedzenia, które lubi i już zna („nie lubię tego! Wolę bułkę z masłem!”).

Jeżeli martwisz się, że Twoja pociecha niechętnie próbuje i akceptuje nowości, to musisz wiedzieć, że aby zaakceptować i polubić nowe smaki ludzie potrzebują przynajmniej kilkunastu prób. Dotyczy to zarówno dzieci, jak i dorosłych [8, 9]!

Jak zatem wspólne jedzenie ma pomóc w poznawaniu nowych smaków?

Aby polubić nowe dania, trzeba mieć okazję ich spróbować! Czas rodzinnych posiłków nadaje się do tego doskonale.

Rodzice są wzorem dla dziecka i poprzez ich naśladowanie maluchy dokonują wyborów żywieniowych. Dlatego podstawowym sposobem na rozszerzanie diety dziecka jest podawanie mu produktów z rodzinnego stołu.

Im więcej różnorodności na stole i otwartości w postawie rodziców, tym chętniej Twoja pociecha będzie sięgać z ciekawością po nowe produkty.

Niemowlęta zwykle najpierw obserwują (niekoniecznie od razu chwytają za jedzenie), następnie zaczynają się bawić jedzeniem (w zależności od wieku np. zgniatając je, rozmazując po stole, wąchając czy biorąc do ust i wypluwając) a następnie próbując.

To nie są oznaki, świadczące o tym, że jedzenie nie jest smaczne. To jest proces oswajania się i nauki nowych smaków!

Starsze dzieci również na początku mogą podchodzić podejrzliwie do nowych dań i produktów. Warto dać im czas i delikatnie zachęcić do spróbowania.

Można to zrobić na różne sposoby:

• opowiadać w ciekawy sposób o tym, skąd pochodzi to jedzenie, jak można je jeść, z czym łączyć,
• zaproponować dziecku, aby powąchało i zastanowiło się z czym mu się kojarzy zapach potrawy,
• zachęcić do wymyślenia jakiejś fajnej, śmiesznej nazwy potrawy, albo historyjki z nią związanej np. Jak ludzie odkryli, że zielona breja nadaje się do jedzenia i, że jest całkiem smaczna?

Tak samo jak w przypadku młodszych dzieci, także u 5 czy 15-latków pierwsze próby nowych smaków mogą nie być zakończone powodzeniem (jeśli uznasz, że powodzeniem jest zjedzenie posiłku).

Liczy się jednak chęć spróbowania i wykonanie pierwszych kroków (polizanie czy nawet tylko powąchanie dania).  

Dziecko nie chce jeść i zastanawiasz się, jak sobie z tym poradzić? Sprawdź porady naszych dietetyczek.

Złote zasady wspólnego jedzenia posiłków

Jakie są złote zasady, które pomogą Wam przy wspólnym jedzeniu posiłków?

👉 1. Zaangażuj

Zaangażuj dziecko w przygotowanie posiłku i nakrywanie do stołu np. obieranie warzyw, rozkładanie zastawy, serwetek, nalanie zupy do talerza.

Wybierz te czynności, które Twoje dziecko jest w stanie wykonywać, zależnie od wieku i sprawności fizycznej.

Włączenie dzieci w czynności domowe, buduje w nich poczucie odpowiedzialności, ważności i przynależności.

👉 2. Odstaw urządzenia elektroniczne

Wyłącz telewizor i odłóż telefon. Takie urządzenia utrudniają rzeczywisty kontakt i rozmowę z domownikami, a także nie pozwalają na odpowiednie skupienie się na tym, co i ile jemy.

Przy ogromnej liczbie wirtualnych bodźców działających na dzieci i dorosłych przez cały dzień, wspólny posiłek powinien być celebracją bycia w danej chwili i miejscu, bez rozpraszaczy. 

Dzieci, które podczas jedzenia oglądają bajki, jedzą nieświadomie i często nie zwracają uwagi na to co jest na talerzu i ile z tego talerza zjadły. W konsekwencji jedzą tyle ile chcą rodzice, a nie tyle ile naprawdę potrzebują, żeby zaspokoić głód.

Z tego powodu może się wydawać, że włączenie telewizji wręcz pomaga (bo dziecko je więcej). Jednak jest to tylko pozorna pomoc i krótkotrwały efekt.

W dłuższej perspektywie takie nawyki prowadzą wręcz do przejadania się lub większych problemów z zaakceptowaniem różnorodnych dań i produktów (większą wybiórczością pokarmową).

Wystarczy jednak wyłączyć telewizor i ustalić z dzieckiem inny czas na oglądanie bajki, a po kilku tygodniach konsekwentnego przestrzegania tej nowej zasady można zauważyć pozytywne zmiany.

Tutaj równie ważne jest dawanie dobrego przykładu, podczas jedzenia. Wy też nie korzystajcie z telefonu czy komputera, zamiast tego usiądźcie razem przy stole i porozmawiajcie o tym, co fajnego wydarzyło się dzisiaj, albo co planujecie robić po posiłku.

👉 3. Rozmawiaj

Posiłek jest dobrą okazją do rozmowy o wydarzeniach, które czekają na Was danego dnia, albo tych, które są już za Wami.

Zacznij od siebie – podziel się z resztą domowników opowieścią o tym, co dziś się działo, co ciekawego widziałaś lub jakie masz plany na resztę dnia. To świetny początek rozmowy, zachęcający dzieci do opowiadania o swoich przygodach i emocjach.

Staraj się nie naciskać i nie przepytywać z trudnych tematów. Jeśli kwestia żywienia dzieci jest u Was problemem, najlepiej nie poruszać tego tematu podczas jedzenia. Można natomiast zwracać uwagę na smak, ciekawy kształt, konsystencję i kolory posiłku. Niekoniecznie mówiąc tylko o tym, że coś jest zdrowe.

Na przykład, gdy jecie brokuła zwróć uwagę, że jest intensywnie zielony, ma kształt drzewa i że jest lekko chrupiący. To może wzbudzić naturalną ciekawość dziecka, bez specjalnego nakłaniania do spróbowania [10].

Tradycja jedzenia wspólnych posiłków

Jedzenie ma ogromny wpływ na rozwój i odporność młodego organizmu. Żywność dostarcza energii, potrzebnych składników mineralnych, witamin i błonnika pokarmowego.

Jeżeli Twoje dziecko niechętnie próbuje nowych dań, nie akceptuje warzyw, jego dieta jest monotonna, a ulubionym posiłkiem są słodycze lub inne małowartościowe produkty, to wspólne posiłki jedzone w spokojnej atmosferze mogą pomóc rozwiązać Wasze jedzeniowe problemy!

Rodzinne posiłki to również okazja do wspólnego spędzania czasu, rozmów, pogłębiania relacji i odpoczynku.

Czy potrzeba więcej powodów, żeby zacząć jeść posiłki wspólnie z dziećmi?

Zobacz, jak powinna wyglądać dieta dla dzieci, a jeśli potrzebujesz dodatkowego wsparcia, sprawdź ofertę, która obejmuje wsparcie dietetyka dziecięcego.

Piśmiennictwo: