Co jeść przy anemii? Porady dietetyczki

Kluczowe wnioski

• Dieta przy anemii powinna być uzależniona od tego, jaka jest jej przyczyna. Na przykład w przypadku anemii spowodowanej niedoborem żelaza, rekomenduje się takie produkty jak: zielone warzywa liściaste, mięso czerwone, jajka, ryby, a także orzechy i pestki.
• Niektóre produkty mogą pogarszać wchłanianie żelaza. Są to przykładowo: kawa i herbata, polifenole, fityniany, szczawiany, a także duże ilości wapnia.

Czym jest anemia?

Słowo „anemia” wywodzi się od greckiego „anaimi” oznaczającego dosłownie „brak krwi”. Zresztą anemia to inaczej „niedokrwistość” i słowo to idealnie obrazuje, z czym mamy do czynienia.

Według oficjalnych definicji anemia jest zjawiskiem, w którym liczba czerwonych krwinek, stężenie hemoglobiny oraz hematokryt spadają poniżej norm przyjętych dla danej grupy populacji.

Pod względem funkcjonalnym, anemia oznacza spadek zdolności krwi do przenoszenia życiodajnego tlenu, a to wiąże się z pojawianiem się objawów [1]. 

Warto wiedzieć, że w hematologii wyróżniamy wiele odmian anemii.

Z dietetycznego punktu widzenia najbardziej istotne są jednak 2 najczęściej występujące „rodzaje” niedokrwistości, czyli:

• anemia mikrocytarna z niedoboru żelaza,
• anemia makrocytarna (megaloblastyczna) z niedoboru witaminy B12 i/lub kwasu foliowego.

Przyczyny anemii

Wśród podstawowych przyczyn anemii wyróżnić należy [2,3]:

• niedobory pokarmowe – niedobór żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego – spowodowany źle zbilansowanym jadłospisem (np. nieprawidłowo prowadzoną dietą wegańską), zaburzeniami wchłaniania i innymi schorzeniami układu pokarmowego,
• choroby genetyczne,
• choroby nerek,
• choroby szpiku,
• zatrucie ołowiem,
• alkoholizm,
• niewydolność wątroby,
• niektóre leki,
• niedoczynność tarczycy,
• krwotoki,
• chorobę wrzodową,
• hemolizę (rozpad krwinek czerwonych) – jej przyczyny to np. ukąszenia owadów i węży, infekcje, choroby genetyczne czy zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC).

Objawy anemii

Do objawów anemii zaliczamy m.in. [2]:

• osłabienie i ciągłe zmęczenie,
• bóle głowy,
• zespół niespokojnych nóg,
• szybką męczliwość,
• przyspieszone bicie serca i przyspieszony oddech,
• bladą skórę i śluzówki,
• ból w klatce piersiowej.

Warto pamiętać, że anemia często przebiega bezobjawowo.

A badania laboratoryjne?

Odpowiedzi znajdziemy w standardowej morfologii: obniżony poziom hemoglobiny, hematokrytu i często również RBC (liczby krwinek czerwonych) oznaczają anemię.

Żeby rozpoznać jej przyczynę, warto spojrzeć na jeszcze jeden wskaźnik, czyli MCV, tj. objętość krwinki czerwonej. Obniżone MCV wskazuje na anemię mikrocytarną (zwykle z niedoboru żelaza), a podwyższone MCV na anemię megaloblastyczną (z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego) [3].

👉 Pamiętaj, że anemia dotyka nie tylko dorosłych. Anemia u dzieci to również poważny problem. Więcej o niej dowiesz się z naszego bloga.

Co jeść przy anemii?

Jak powinna wyglądać dieta w anemii?

W przypadku występowania niedokrwistości należy zdiagnozować jej przyczynę. Jak już wiesz, poza niedoborem żelaza anemię może powodować także niedobór witaminy B12 oraz kwasu foliowego.

Gdy wiemy już, którego składnika odżywczego nam brakuje, dietę warto wzbogacić o jego źródła.

⭐ Dieta przy anemii z niedoboru żelaza powinna zawierać takie produkty jak [4]:

• pełnoziarniste produkty zbożowe,
• kasza jaglana, kasza gryczana, amarantus, komosa ryżowa,
• zielone warzywa liściaste (szpinak, jarmuż, natka pietruszki, cykoria),
• buraki, czosnek, groszek zielony, por, szparagi,
• orzechy i pestki (m.in. pistacje, pestki dyni, sezam, nerkowce, siemię lniane i inne),
• mięso czerwone – cielęcina, wołowina,
• jajka,
• nasiona roślin strączkowych, tofu,
• owoce suszone (morele, figi),
• łosoś, makrela, sardynki,
• od czasu do czasu – wątróbka (choć nie powinna być ona stałym elementem diety).

⭐ Dietę przy anemii niedoboru witaminy B12 warto z kolei wzbogacić w:

• mięso,
• ryby,
• jajka,
• mleko i jego przetwory, np. jogurty, sery,
• produkty wzbogacane (np. napoje roślinne wzbogacane w witaminę B12).

Należy pamiętać, że witamina B12 występuje tylko w produktach pochodzenia zwierzęcego. Osoby na dietach roślinnych powinny więc przyjmować jej suplementy.

⭐ Dieta przy anemii z niedoboru folianów powinna zawierać:

• zielone warzywa i owoce – np. brokuły, cukinię, sałatę, kiwi, awokado, jarmuż, szpinak, natkę pietruszki,
• pełnoziarniste produkty zbożowe, płatki owsiane, otręby,
• kiełki,
• nasiona roślin strączkowych,
• orzechy i nasiona (m.in. sezam, migdały, orzeszki ziemne),
• jajka,
• sery pleśniowe.

👉 Sprawdź także, jaki są inne produkty bogate w żelazo.

Czego unikać w diecie przy anemii?

Nie ma konkretnej listy produktów, których należy unikać w diecie przy anemii.

Niektóre produkty spożywcze mogą obniżać wchłanianie żelaza i w związku z tym przyczyniać się do pogłębienia niedokrwistości z jego niedoboru.

Badania wskazują przykładowo, że filiżanka kawy obniża wchłanianie żelaza z posiłku o 39%, a kubek herbaty aż o 64%.

W diecie przy anemii zdecydowanie warto pić kawę i herbatę godzinę przed lub co najmniej godzinę po posiłku (a najlepiej ok. 2 godzin) [5].

Do innych składników żywności mogących pogarszać wchłanianie żelaza zaliczymy jeszcze:

• polifenole,
• fityniany,
• szczawiany,
• duże ilości wapnia [6]. 

Zasady diety przy anemii

Jaka dieta przy anemii? Wszystko zależy od tego, czy mamy do czynienia z anemią z niedoboru żelaza, witaminy B12 czy kwasu foliowego.

Podstawowa zasada każdej z tych diet będzie brzmiała jednak: wzbogacaj jadłospis w produkty bogate w żelazo, witaminę B12 i foliany!

W diecie przy anemii z niedoboru żelaza warto dodatkowo skorzystać z poniższych podpowiedzi:

1. Unikaj picia kawy i herbaty do posiłku. Najlepiej, by napoje te znalazły się w diecie godzinę przed lub ok. 1,5-2 godziny po posiłku. Im słabszy napar, tym lepiej dla wchłaniania żelaza.
2. Wybieraj pieczywo na zakwasie, gdyż zawiera ono enzymy, które częściowo rozkładają fityniany zawarte w zbożach. 
3. Posiłki bogate w źródła roślinnego żelaza łącz z produktami bogatymi w witaminę C, ponieważ poprawia ona bowiem wchłanianie tzw. żelaza niehemowego. Przykład? Sałatkę na bazie buraków i zielonych warzyw wzbogać w cząstki pomarańczy, do obiadu dodaj czerwoną paprykę, a do owsianki np. truskawki i kiwi.
4. Posiłki możesz popijać np. wodą z dodatkiem soku z cytryny lub, od czasu do czasu, sokiem z pomarańczy. 

Dieta przy anemii – jadłospis od Respo na jeden dzień

Co jeść przy anemii? Poniżej znajdziesz jadłospis wspomagający leczenie anemii spowodowanej niedoborem żelaza, czyli najczęstszego rodzaju niedokrwistości. 

👉 Sprawdź nasze fit przepisy, aby znaleźć pozostałe inspiracje.

Suplementacja przy anemii

W zależności od zdiagnozowanych niedoborów i od tego jakie są ich przyczyny (i jak duży jest to niedobór), poza dietą, konieczna może być suplementacja odpowiedniego preparatu żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego.

W przypadku anemii z niedoboru żelaza często przepisywane są preparaty na receptę zawierające duże dawki tego mikroelementu (zwykle 100-200 mg). Celem suplementacji żelaza jest oczywiście wyrównanie poziom hemoglobiny, ale także uzupełnienie zapasów (ferrytyny) [7].

Leczenie trwa więc często nawet kilka miesięcy.

W przypadku problemów obejmujących wchłanianie, konieczne może być podanie suplementu w innej formie niż doustna. Przykładowo w przypadku witaminy B12 w postaci podskórnej albo domięśniowej, a przy żelazie – dożylnie.

Przy anemii z niedoboru żelaza, korzystna może być również suplementacja laktoferyny, czyli pochodzącego z mleka białka wiążącego jony żelaza. Laktoferyna wykazuje dodatkowo działanie przeciwzapalne [8,9]. 

Zmień dietę z Respo!

Zmagasz się z niedoborem żelaza? A może dokuczają Ci ciągłe osłabienie i duża męczliwość?

Problemy z anemią, a do tego z niedoczynnością tarczycy, miała nasza Podopieczna Ola. Przed Respo próbowała schudnąć… wielokrotnie. Jednak nadprogramowe kilogramy wciąż wracały.

Dopiero z pomocą Respo ukształtowała zdrowe nawyki, opanowała choroby towarzyszące i poczuła się lepiej! A do tego schudła ponad 18 kilogramów, dzięki czemu zyskała pewność siebie i energię do działania.

Ty też tak możesz! Dieta online od Respo zostanie dopasowana idealnie do Twojego stylu życia, potrzeb i preferencji smakowych. Tak, aby zmiany w stylu życia były na lata, a nie tylko… do lata.

Piśmiennictwo: