Przyprawy mają właściwości smakowe, ale również wpływają na nasze zdrowie. Na przykład mogą działać przeciwbakteryjne, moczopędne i żółciopędne, pobudzają produkcję soku żołądkowego, działają uspokajająco lub wykrztuśnie. Mogą również wpływać drażniąco na organizm (rozszerzając naczynia krwionośne). Przyprawy zawierają także wiele witamin i składników mineralnych np. beta-karoten, witaminę C, fosfor, magnez, wapń, potas i żelazo. Bogate w te składniki są: bazylia, mięta pieprzowa i czerwona sproszkowana papryka.Przyprawy mają jeszcze jedno szczególne znaczenie – można nimi zastępować sól. Nadmiar soli w diecie – powyżej 5 g na dobę (to 1 płaska łyżeczka) może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym: nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu, raka żołądka i prawdopodobnie raka przełyku. Może także sprzyjać rozwojowi osteoporozy oraz kamicy nerkowej.
Zamiast soli wykorzystajmy świeże lub suszone zioła, takie jak np. rozmaryn, tymianek, oregano, bazylia, lubczyk, zioła prowansalskie, estragon, które odznaczają się wieloma właściwościami prozdrowotnymi. Są cennym źródłem substancji bioaktywnych, takich jak np. flawonoidy, olejki eteryczne, śluzy, alkaloidy, glikozydy.
Części roślin, z których wytwarza się przyprawy to:
- Kłącza
- Korzenie
- Pędy
- Liście
- Kwiaty
- Owoce
- Nasiona
- Pączki
- Ziele
Do podstawowych funkcji przypraw należą:
- wzbogacanie własnego bukietu smakowo-zapachowego potraw,
- wytwarzanie nowego bukietu smakowo-zapachowego potraw ubogich smakowo,
- nadanie potrawom pożądanej barwy i wyglądu,
- maskowanie niepożądanych smaków i zapachów potrawy
- hamowanie niekorzystnych zmian mikrobiologicznych oraz zapobieganie procesom utleniania składników odżywczych, zachodzących np. pod wpływem obróbki termicznej potraw.
Przykłady przypraw i ciekawostki:
- Pieprz – przyprawa uniwersalna do dań mięsnych, rybnych i warzywnych. Za ostry smak pieprzu odpowiada piperyna i chawicyna. Piperyna ma właściwości antybakteryjne, przeciwnowotworowe, a dzięki zawartości związków fenolowych wpływa na większą trwałość potraw.
- Czosnek – zawiera bezzapachowe związki siarki – alliinę. Podczas rozdrabniania alliina rozkładana jest do allicyny, która odpowiada za charakterystyczny zapach czosnku oraz działanie bakteriobójcze. Czosnek poniżej 8 stopni Celsjusza traci swoje właściwości, dlatego nie należy przechowywać go w lodówce.
- Majeranek – przyprawa kojarząca się z tłustymi i ciężkostrawnymi potrawami. Najczęściej dodawany do potraw mięsnych (pasztetów, gulaszów, smalcu) i potraw z nasionami roślin strączkowych. Zawiera 2-3% olejków eterycznych, dzięki nim wykazuje działanie bakteriobójcze. Ma również działanie rozkurczowe, moczopędne i pobudzające wydzielanie soku żołądkowego, dlatego dodawany jest do “cięższych” dań.
- Bazylia – wykorzystuje się świeże i suszone liście. Ma szerokie zastosowanie w kuchni. Znaleźć ją można w sałatkach, marynatach, jako dodatek do kanapek i masła, daniach z ryb, zupach, sosach, a także nalewkach. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego, ułatwia trawienie, pobudza apetyt, zapobiega powstawaniu wzdęć.
- Kurkuma – jej główną funkcją jest nadanie potrawom żółtej barwy. Dodaje się ją do potraw wytrawnych (z drobiu, owoców morza i ryb), past, sosów, makaronów, a także ciast i herbatników, lodów, deserów i napojów. Kłącze kurkumy zawiera 4 – 14% olejków eterycznych. Swój kolor i właściwości lecznicze zawdzięcza kurkuminie. Ma działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające, żółciopędne i przeciwnowotworowe.
Legenda – najczęściej pojawiające się dodatkowe składniki w przyprawach, wykraczające poza standardowy skład tego typu produktów oraz dodatki do żywności wraz z informacją, w jakim celu są dodawane.
- Sól. Pełni rolę środka konserwującego, ułatwia mieszanie składników, nadaj słony smak potrawom.
- Cukier, glukoza. Nadaje słodki smak gotowej potrawie, uatrakcyjnia wygląd podczas obróbki termicznej, stosowana jako środek konserwujący.
- Kwas cytrynowy. Pełni rolę środka konserwującego i smakowego.
- Glutaminian monosodowy, inozynian disodowy, 5-rybonukleotydy disodowe. Związki wykorzystywane do wzmacniania smaku gotowych dań, są źródłem smaku umami, obniżają dodatek soli w potrawach.
- Ocet. Pełni rolę środka konserwującego przypraw.
- Ekstrakt drożdży. Do jego najważniejszych funkcji należy wzmacnianie smaku i aromatu. Dzięki zawartości kwasu glutaminowego jest źródłem smaku umami („rosołowego”, „mięsnego”).
- Oleje. To dodatki tłuszczowe będące „nośnikami” smaku.
- Mąka / skrobia pszenna / grys kukurydziany. Pełnią one w przyprawach funkcję stabilizacyjną.
- Karmel amoniakalny, ryboflawiny (barwniki). Służą one nadaniu przyprawom odpowiedniej, pożądanej przez konsumentów barwy.
- Hydrolizat białkowy sojowy. Jest stosowany celem ochrony przypraw przed utratą charakterystycznego dla nich smaku (np. w wyniku działania niskiej temperatury lub suszenia).
Przyprawy dostępne w sklepach podzieliliśmy na 3 grupy:
- Najzdrowszy wybór – to najlepsze przyprawy dostępne w sklepach. Zarówno skład tych produktów jak i ich wartość odżywcza sprawiają, że warto wybierać właśnie te przyprawy do swoich dań.
- Niezły wybór – kiedy przyprawy z pierwszej grupy nie są akurat dostępne w sklepie, możesz śmiało sięgnąć po produkty z tej grupy. Te przyprawy też są dobrym wyborem, choć nie powinny zbyt często towarzyszyć Twoim posiłkom.
- Odradzane produkty – charakteryzują się wysoką zawartością soli, cukru i zbędnych dodatków, takich np. wzmacniacze smaku i karmel. Przyprawy te nie powinny stanowić dodatku do Twoich potraw.
Poszczególne produkty przyporządkowaliśmy do powyższych grup, jednak ich kolejność wewnątrz danej grupy jest losowa. Wszystkie przyprawy w obrębie pierwszej grupy mają zbliżony skład i będą dobrym wyborem. Twoja dieta powinna Ci smakować, więc staraj się wybierać na co dzień te przyprawy, które najbardziej Ci odpowiadają. Pamiętaj też, aby przyprawy z ostatniej grupy były rzadkim dodatkiem do Twoich dań, ponieważ zawierają wiele niepotrzebnych substancji dodatkowych, soli i cukru.
Skład: pomidory suszone płatki – 62%, czosnek – 24%, bazylia – 5%, sól, oregano
Wartość odżywcza:310 kcal, tłuszcz: 0,8 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,3 g, węglowodany: 54 g, w tym cukry: 47 g, białko: 14 g, sól: 3,6 g
Brak substancji dodatkowych. Sól na przedostatnim miejscu w składzie.
Skład: gorczyca biała, kolendra, kminek – 7%, papryka słodka – 6,5%, czosnek – 6%, ziele angielskie, owoc jałowca), sól, cukier, rozmaryn, borowik szlachetny suszony
Wartość odżywcza:234 kcal, tłuszcz: 9,3 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,8 g, węglowodany: 22 g, w tym cukry: 13 g, białko: 8,9 g, sól: 38,8 g
Brak substancji dodatkowych. Sól i cukier na dalekim miejscu w składzie.
Skład: gorczyca biała – 29,5%, kolendra, papryka słodka, kminek – 14,5%, majeranek – 14%, chili – 3%, liście laurowe
Tzw. czysta etykieta. Brak substancji dodatkowych, soli oraz cukru.
Skład: tymianek, bazylia, cząber, majeranek, rozmaryn, oregano, liść laurowy
Tzw. czysta etykieta. Brak soli i cukru w składzie.
Skład: papryka słodka 16,5%, czosnek 10,9 %, nasiona kolendry 9,4%, majeranek 8%, kmin rzymski 7,5%, rozmaryn 5%, gorczyca biała 3,3%, imbir 3%, cebula, papryczka chilli 2,2%, kurkuma, cynamon
Wartość odżywcza: 321 kcal, tłuszcz: 12,0 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 1,9 g, węglowodany: 19,0 g, w tym cukry: 3,9 g, białko: 15 g, sól: 0,14 g
Naturalny skład bez zbędnych dodatków i soli.
Skład: sól, czosnek, marchew, cebula – 9%, papryka słodka, kolendra, gorczyca biała, pieprz czarny – 4%, majeranek, chili, kozieradka, tymianek, ziele angielskie, natka pietruszki
Wartość odżywcza:221 kcal, tłuszcz: 5,1 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,6 g, węglowodany: 25 g, w tym cukry: 9,8 g, białko: 11 g, sól: 28 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Skład: sól morska, suszone warzywa 32% (marchew, pasternak, cebula, ziemniaki, seler, por, papryka, natka pietruszki), cukier, lubczyk, pieprz czarny, kurkuma, czosnek, koper.
Wartość odżywcza:151 kcal, tłuszcz: 0,6 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,1 g, węglowodany: 30 g, w tym cukry: 26 g, białko: 3 g, sól: 54,8 g błonnik 6,8g
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Skład: sól, czosnek granulowany – 11%, kolendra – 10,6%, gorczyca biała, papryka słodka, cukier, kozieradka, chili, rozmaryn – 3,6%, oregano, tymianek, pieprz czarny
Wartość odżywcza: 228 kcal, tłuszcz: 8 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 1 g, węglowodany: 21 g, w tym cukry: 11 g, białko: 9,8 g, sól: 36,2 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Skład: sól, czosnek – 15,5%, cząber – 8,3%, kolendra, cebula, papryka słodka, majeranek, koperek – 3,4%, chili, pieprz czarny
Wartość odżywcza: 182 kcal, tłuszcz: 3,6 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,5 g, węglowodany: 20 g, w tym cukry: 15 g, białko: 9,3 g, sól: 50,5 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Skład: sól, papryka słodka – 14%, gorczyca biała, czosnek – 5,8%, kolendra, kurkuma, kozieradka – 2,4%, chili – 2%, imbir, cynamon, kmin rzymski, goździki, gałka muszkatołowa
Wartość odżywcza: 153 kcal, tłuszcz: 5,8 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,6 g, węglowodany: 10 g, w tym cukry: 5,4 g, białko: 7,9 g, sól: 62 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Skład: sól, kurkuma, czosnek, gorczyca biała, cynamon, imbir, kozieradka, papryka słodka, nasiona kolendry, kmin rzymski, kardamon, goździk, papryczka chilli, anyż, pieprz czarny, gałka muszkatołowa
Wartość odżywcza: 210 kcal, tłuszcz: 5,1 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,6 g, węglowodany: 21 g, w tym cukry: 2,4 g, białko: 8,9 g, sól: 29,5 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Skład: sól, czosnek 22%, papryka czerwona 14%, kolendra, rozmaryn, pieprz czarny, kwas cytrynowy, natka pietruszki, liście laurowe
Wartość odżywcza:237 kcal, tłuszcz: 4,9 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 1 g, węglowodany: 25 g, w tym cukry: 10 g, białko: 9,1 g, sól: 32,3 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie, dodatek kwasku cytrynowego niepotrzebnego w tej przyprawie.
Skład: sól, czosnek granulowany 20%, papryka słodka, gorczyca biała, majeranek, kminek, chilli 3,1%, cząber, kolandra 2,4%, cebula, tymianek
Wartość odżywcza: 229 kcal, tłuszcz: 7,2 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,8 g, węglowodany: 20 g, w tym cukry: 19 g, białko: 12 g, sól: 43 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Skład: sól, cebula, papryka słodka, nasiona kolendry, kminek, cukier, majeranek, liście kopru, cząber, nasiona kopru, papryczka chilli, pieprz czarny
Wartość odżywcza:177 kcal, tłuszcz: 4,8 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,6 g, węglowodany: 19 g, w tym cukry: 7,9 g, białko: 7 g, sól: 44 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie, dodatek cukru.
Skład: sól, 16% papryka słodka, 6% czosnek, cukier, 3% majeranek, 3% nasiona kolendry, kurkuma, imbir, papryczka chilli, kmin rzymski, gorczyca biała, kminek, goździk
Wartość odżywcza: 160 kcal, tłuszcz: 3,4 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,6 g, węglowodany: 22 g, w tym cukry: 11 g, białko: 5,2 g, sól: 50,12 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Skład: woda, sól, wzmacniacze smaku (glutaminian monosodowy, 5-rybonukleotydy disodowe), ocet, wyciąg z lubczyku, glukoza, ekstrakt drożdży, aromat
Wartość odżywcza: 20 kcal, tłuszcz: 0 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0 g, węglowodany: 2,2 g, w tym cukry: 0,9 g, białko: 2,8 g, sól: 22,8 g
Sól na drugim miejscu w składzie. Wysoka zawartość substancji dodatkowych.
Skład: sól, warzywa suszone (marchew, czosnek, pasternak, cebula, liście selera) – 13%, papryka słodka – 9%, gorczyca biała, imbir – 6%, cukier, gałka muszkatołowa, chili, hydrolizat białkowy sojowy, majeranek, pieprz czarny
Wartość odżywcza: 193 kcal, tłuszcz: 6,1 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 1,9 g, węglowodany: 18 g, w tym cukry: 11 g, białko: 6,8 g, sól: 46,9 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Sól na pierwszym miejscu w składzie.
Skład: sól, suszone warzywa -15,5% (marchew, pasternak, ziemniaki, cebula, seler, natka pietruszki), wzmacniacze smaku (glutaminian monosodowy, inozynian disodowy), cukier, przyprawy, skrobia kukurydziana, barwnik (ryboflawina)
Wartość odżywcza: 164 kcal, tłuszcz: <0,5 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,2 g, węglowodany: 32 g, w tym cukry: 22 g, białko: 8,5 g, sól: 56,9 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie. Wysoka zawartość substancji dodatkowych.
Skład: sól, gorczyca biała, czosnek 12%, papryka słodka 7%, cebula, cukier palony, cukier, majeranek, pieprz czarny 3,5%, kozieradka, aromat, kwas cytrynowy, liść laurowy, owoc jałowca, ziele angielskie, rozmaryn, olej rzepakowy
Wartość odżywcza: 258 kcal, tłuszcz: 7,4 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,9 g, węglowodany: 31 g, w tym cukry: 16 g, białko: 9,5 g, sól: 31,1 g
Sól na pierwszym miejscu w składzie, dodatek cukru i cukru palonego oraz oleju rzepakowego.
Skład: wzmacniacz smaku: glutaminian monosodowy, sól, mąka pszenna, papryka 8,6%, cebula 2,5%, cukier, koncentrat pomidorowy, 2%, czosnek, tłuszcz palmowy, natka pietruszki, barwnik: karmel amoniakalny, rozmaryn, aromaty, pieprz, oregano, tymianek, majeranek
Wartość odżywcza: 241 kcal, tłuszcz: 2,7 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,8 g, węglowodany: 30 g, w tym cukry: 7,8 g, białko: 18 g, sól: 35,6 g
Wysoka zawartość substancji dodatkowych. Wzmacniacze smaku i sól na pierwszych miejscach w składzie.
Skład: 59% sól, cukier, 15,1% suszone warzywa (marchew, cebula (zawiera dwutlenek siarki), pasternak, czosnek (zawiera dwutlenek siarki), papryka czerwona, korzeń selera, natka pietruszki, pomidor), grys kukurydziany, glukoza, skrobia pszenna, aromaty, 0,18% przyprawy, oliwa z oliwek, ekstrakt drożdżowy, barwnik: ryboflawiny
Wartość odżywcza: 145 kcal, tłuszcz: 0,5 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,1 g, węglowodany: 31 g, w tym cukry: 23 g, białko: 1,8 g, sól: 59 g
Sól i cukier na pierwszych miejscach w składzie. Wysoka zawartość substancji dodatkowych.
Skład: sól, suszone warzywa 15,5% (pasternak, ziemniaki, marchew, cebula, natka pietruszki, seler), cukier, wzmacniacze smaku (glutaminian monosodowy, inozynian disodowy), przyprawy, skrobia kukurydziana, barwnik (ryboflawina)
Wartość odżywcza: 112 kcal, tłuszcz: 0,5 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,2 g, węglowodany: 22 g, w tym cukry: 11 g, białko: 5 g, sól: 69,4 g
Sól i cukier na pierwszych miejscach w składzie. Wysoka zawartość substancji dodatkowych.
Schudnij w Respo
pod okiem dietetyka!
Dopasuje Ci idealny plan zgodnie z Metodą Respo, jedyną w Polsce metodą odchudzania ze skutecznością potwierdzoną badaniami naukowymi.
Sprawdź pakiety z dietą
Kobiety
Mężczyźni
Dla dwóch osób
Dla dzieci i nastolatków
Na prezent
Metoda Respo
O nas
Aplikacja mobilna
Respo w mediach
Respo a konkurencja
dr Michał Wrzosek
Przepisy
Atlas
Blog
