Anemia u dzieci. Przyczyny, objawy i leczenie

Kluczowe wnioski

• Jednym ze sposobów radzenia sobie z anemią u dzieci jest uzupełnienie diety o produkty bogate w żelazo, takie jak drób, ryby, orzechy czy zielone warzywa liściaste.
• Suplementacja żelazem u dzieci powinna zostać skonsultowana z lekarzem.

Przyczyny anemii u dzieci

Niedokrwistość u dzieci, nazywana również anemią, występuje dość często. Dotyczy ona aż 40% maluchów w wieku od 6 miesięcy do 5 lat [1].

Niedokrwistość przez pewien czas może pozostawać w ukryciu, a wraz z upływem czasu objawy anemii u dzieci będą coraz bardziej dawały o sobie znać.

Najczęstszą przyczyną tej przypadłości jest niedobór żelaza w diecie, jednak anemia u dziecka może wystąpić również ze względu na [1]:

• wady wrodzone,
• obfite krwawienia,
• choroby przewlekłe,
• niedobory witaminy A,
• niedobory witaminy B12,
• niedobory kwasu foliowego.

Jak widać, objawy anemii u dzieci występują zarówno na skutek poważnych stanów chorobowych, jak i zaniedbań dietetycznych.

Jeżeli zaobserwujesz niepokojące dolegliwości, zawsze skontaktuj się z lekarzem! Nie martw się jednak na zapas, bo niedokrwistość u dzieci najczęściej wynika z niedociągnięć w jadłospisie [1,2].

Zaraz podpowiemy Ci, jak ją rozpoznać.

Objawy anemii u dziecka

O anemii mówimy, gdy hemoglobina u dzieci spada poniżej ustalonych wartości referencyjnych.

Jeżeli stężenie jest zbyt niskie, to organizm nie radzi sobie z transportem tlenu. Prowadzi to do pojawienia się uciążliwych symptomów.

Normy hemoglobiny u dzieci związane są z wiekiem. Przedstawiliśmy je w poniższej tabeli [3].

Wiek	Minimalne stężenie hemoglobiny
6 miesięcy – 5 lat	≥11 g/dl
5-11 lat	≥11,5 g/dl
12-14 lat	≥12 g/dl
Dziewczęta powyżej 15 roku życia	≥12 g/dl
Chłopcy powyżej 15 roku życia	≥13 g/dl

Poza odchyleniami w morfologii krwi anemia u dzieci sygnalizuje swoją obecność również w namacalny sposób.

Jaki? Anemia u dziecka i jej objawy to [1]:

• bladość skóry,
• problemy ze snem,
• zawroty i bóle głowy,
• podatność na infekcje,
• zmęczenie, brak energii,
• przyspieszone tętno i oddech,
• duszność (zwłaszcza podczas wysiłku).

Jeżeli zauważysz wyżej wymienione objawy anemii u dziecka, skonsultuj się z pediatrą. Kluczowe będzie wykonanie badań, dzięki którym lekarz rozpozna przyczynę i wprowadzi dopasowaną terapię.

Leczenie anemii u dzieci

Niedokrwistość wykryjemy dzięki wykonaniu odpowiednich badań krwi.

Poza morfologią ważnym parametrem jest stężenie ferrytyny, które informuje nas o zapasach żelaza w organizmie.

Jeżeli u dziecka może wystąpić niedobór żelaza, stężenie ferrytyny nas o tym poinformuje. Istotne może być również sprawdzenie stężenia wybranych witamin i składników mineralnych.

Poza tymi podstawowymi badaniami resztę trzeba dostosować do indywidualnego przypadku, a szersza diagnostyka powinna zostać zlecona przez specjalistę. 

Na wizycie u lekarza słyszysz diagnozę – anemia. Co w takim przypadku zrobić? Czy należy się bać?

Jeżeli pojawiła się anemia u dziecka, to można ją skutecznie leczyć. Dokładny przebieg terapii zależy od przyczyny niedokrwistości. Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że dolegliwość wystąpiła z powodu niedoborów pokarmowych – najczęściej żelaza.

W takim przypadku leczenie polega na uzupełnieniu brakującego składnika oraz modyfikacji jadłospisu, które zapobiegną nawrotom.

Żelazo dla dzieci przyjmowane w formie tabletek lub w innej postaci korzystnie wpływa na terapię niedokrwistości [4].

O wprowadzeniu preparatów żelaza powinien jednak zadecydować lekarz. Duży niedobór żelaza u dziecka leczy się preparatami dostępnymi na receptę, więc konsultacja z pediatrą jest niezbędna.

Poza przyjmowaniem leku lub suplementu ważne jest też odpowiednie komponowanie posiłków. Zróżnicowana dieta, w której występują produkty bogate w żelazo, pomoże w leczeniu albo sprawi, że anemia u dzieci w ogóle nie wystąpi.

A co w przypadku, jeżeli niski poziom żelaza u dziecka nie jest przyczyną niedokrwistości? Wtedy postępowanie zależy od czynnika wywołującego anemię i może polegać np. na leczeniu choroby podstawowej.

Normy żelaza u dzieci

Norma żelaza u dzieci określa dzienne zapotrzebowanie na ten składnik i w dużej mierze zależy od wieku malucha.

Przez pierwsze pół roku zapasy żelaza zgromadzone w życiu płodowym są zużywane na intensywny wzrost organizmu małego człowieka. Potem zaczynają się wyczerpywać, a zapotrzebowanie rośnie.

Często zbiega się to w czasie z momentem wprowadzania do diety malucha posiłków uzupełniających. Właśnie dlatego od samego początku rozszerzania jadłospisu proponuj dziecku posiłki bogate w żelazo [2]. 

Kolejnym etapem zwiększonego zapotrzebowania jest okres dojrzewania, czyli czas szybkiego wzrostu.

Dodatkowo u dziewczynek pojawiają się miesiączki, które aż do okresu menopauzy odpowiadają za zwiększone zapotrzebowanie na żelazo u kobiet [5].

Niedobór żelaza u dzieci pojawia się, jeśli ilość dostarczanego z dietą składnika nie wystarcza na zaspokojenie potrzeb rozwijającego się organizmu.

Może być to spowodowane m.in. małą różnorodnością produktów, zmniejszonym apetytem albo odrzucaniem przez dziecko niektórych potraw.

Zapotrzebowanie trzeba jednak zaspokoić, a normy żelaza u dzieci wyglądają następująco [5]:

Wiek	Norma RDA (mg/dobę)
0-6 miesięcy	0,3
7-11 miesięcy	11
1-3 lata	7
4-9 lat	10
Chłopcy 10-12 lat	10
Chłopcy 13-18 lat	12
Dziewczęta od 10 lat do pierwszej miesiączki	10
Dziewczęta po pierwszej miesiączce do 18 roku życia	15

Produkty bogate w żelazo dla dzieci

Jak uzupełnić żelazo u dziecka dietą?

Ten składnik mineralny znajduje się zarówno w produktach zwierzęcych, jak i roślinnych. Występuje jednak pod różnymi postaciami.

Rośliny zawierają tylko żelazo niehemowe, które charakteryzuje się gorszą przyswajalnością. W produktach zwierzęcych występuje natomiast żelazo hemowe – lepiej wchłanialne.

W praktyce żelazo hemowe wchłania się w 15-35%, natomiast niehemowe już tylko w 2-20%. Dokładny stopień przyswajalności zależy od pozostałych składników pokarmowych, które ułatwiają albo ograniczają wchłanianie [6]. 

Przepisy bogate w żelazo dla dzieci powinny bazować na produktach bogatych w ten składnik odżywczy.

Co więc jeść przy anemii u dzieci? Postaw na poniższe produkty: 

• jaja,
• ryby,
• drób,
• orzechy,
• pestki i nasiona,
• chude czerwone mięso,
• zielone warzywa liściaste,
• nasiona roślin strączkowych (fasola, ciecierzyca, soczewica, groch),
• pełnoziarniste produkty zbożowe (kasze np. gryczana, pęczak, amarantus, płatki, pieczywo).

Produkty bogate w żelazo dla dzieci warto podawać obok artykułów, które ułatwiają przyswajanie tego składnika. Szczególnie dotyczy to dań opartych o wyroby roślinne.

Do swoich potraw dodaj:

• warzywa i owoce bogate w witaminę C (porzeczki, kiwi, papryka, natka pietruszki),
• źródła beta-karotenu (marchew, dynia, morele, brzoskwinie),
• produkty zawierające kwasy organiczne (jabłka, kiszonki, koncentrat pomidorowy, chleb na zakwasie) [7,8].

Jakie produkty utrudniają wchłanianie żelaza? Są to: herbata, napary ziołowe i kakao – zawierają polifenole. Najlepiej zrezygnować z podawania tych napojów do posiłku.

Niekorzystnie na przyswajanie żelaza może wpływać także kwas fitynowy obecny między innymi w nasionach roślin strączkowych. Przed ugotowaniem strączków należy je namoczyć z dodatkiem sody oczyszczonej lub octu, a przed gotowaniem wymienić wodę [9,10]. 

Anemia u dzieci często występuje ze względu na monotonną dietę. Postaraj się, aby Twoje dziecko jadło różnorodnie.

Co w sytuacji, gdy maluchowi zagraża niedokrwistość? Jak uzupełnić żelazo u dziecka? W jadłospisie należy uwzględnić jego źródła, takie jak: mięso, jaja oraz strączki. 

Podsumowanie

Prawidłowe żywienie będzie sprzymierzeńcem w zapobieganiu anemii, a jeśli niedokrwistość już się pojawiła, pozwoli podnieść niskie żelazo u dziecka.

Boisz się, że nie dasz sobie rady z odpowiednim przygotowaniem jadłospisu? Spokojnie, nasi dietetycy sprawią, że dieta bogata w żelazo dla dzieci będzie smaczna i łatwa do przygotowania.

Sprawdź naszą ofertę dla dzieci i zadbaj o zdrowie swojego malucha!

Piśmiennictwo: