Dieta antycellulitowa. Jak pozbyć się cellulitu?

Kluczowe wnioski

• Dieta antycellulitowa to po prostu dieta zgodna z aktualnymi zasadami zdrowego żywienia. Powinna być bogata w m.in.: warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, zdrowe tłuszcze, a także białko. Warto natomiast ograniczyć cukier, produkty przetworzone i sól kuchenną.
• Jak pozbyć się cellulitu? Naukowcy jeszcze nie wiedzą, jak to zrobić. Natomiast trzeba pamiętać, że 9 na 10 kobiet na świecie ma cellulit. Najlepiej więc rozpatrywać go jako cechą płciową, nie zaś chorobę lub defekt.

Czym jest cellulit?

Cellulit jest wieloczynnikowym schorzeniem, które występuje u 80-90% kobiet. U mężczyzn cellulit występuje rzadko. Pojawia się zaledwie u 2%, co jest zazwyczaj związane z problemami hormonalnymi [1-3].

Skąd te różnice w występowaniu u obu płci?

Już w 1978 roku cellulit został opisany jako wynik różnic w budowie skóry i tkanki podskórnej związanych z płcią. Kobiety mają naturalnie mniejszą ilość tkanki łącznej, która działa jak rusztowanie utrzymujące tkankę tłuszczową w ryzach.

Kobiety mają również cieńszą skórę, co sprawia, że wszystkie niedoskonałości są bardziej widoczne. Żeńskie hormony płciowe (estrogeny) mogą także nasilać powstawanie zmian [2-4].

Cellulit najczęściej występuje na udach (zwłaszcza z tyłu i z boku), pośladkach i brzuchu [4].

Cellulit a cellulitis

W języku polskim często „cellulit” i „cellulitis” są stosowane zamiennie. Czy wiesz, że to dwa całkowicie różne schorzenia?

Cellulitis to zapalenie skóry i podskórnej tkanki tłuszczowej, które objawia się m.in. zaczerwienieniem, obrzękiem i wysypką! Charakterystyczne objawy sprawiają, że nie da się go pomylić z cellulitem.

Zapalenie jest spowodowane infekcją bakteryjną, do której zazwyczaj prowadzą zaburzenia odporności, problemy z krążeniem oraz uszkodzenie ochronnej bariery naskórka.

Na wystąpienie cellulitisu najbardziej narażeni są seniorzy, chorzy na cukrzycę oraz osoby z nadmierną masą ciała. Cellulitis jest chorobą zapalną i wymaga leczenia za pomocą środków antybakteryjnych. Nie należy go ignorować [5,6]!

Ponieważ aż 9 na 10 kobiet na świecie ma cellulit, część badaczy idzie o krok dalej i uznaje go za cechę płciową, a nie za chorobę.

Goldman opisał cellulit jako „normalny stan fizjologiczny kobiet po okresie dojrzewania, który zwiększa magazynowanie tkanki tłuszczowej w celu zagwarantowania wystarczającej ilości kalorii w czasie ciąży i laktacji” [3].

Jednak w świadomości społecznej „pomarańczowa skórka” nadal pozostaje wstydliwym problemem kosmetycznym.

Normalizacji cellulitu zdecydowanie nie pomagają wszechobecne wygładzające filtry i obowiązkowa edycja zdjęć, które trafiają do mediów. Takie działania nie tylko stwarzają nierealne ideały kobiecego wyglądu, ale także oszukują opinię publiczną co do prawdziwej częstości występowania cellulitu [4]. 

Jak wygląda cellulit?

Żeby lepiej zrozumieć proces powstawania cellulitu i jego wygląd, trzeba najpierw poznać budowę podskórnej tkanki tłuszczowej.

Wyobraź sobie zwykłą folię bąbelkową. Nasze bąbelki to adipocyty, czyli komórki tłuszczowe. Bąbelki tłuszczu są oddzielone od siebie płaskimi fragmentami folii.

To tzw. przegrody tkanki łącznej, zbudowane z kolagenu. Wraz z rozwojem cellulitu komórki tłuszczowe stają się coraz większe. Z kolei napięte przez nie przegrody ulegają zwłóknieniu, a w efekcie skróceniu i cofnięciu.

Zwiększenie objętości bąbelków tłuszczu oraz cofnięcie przegród sprawia, że tłuszcz „wysuwa” się do przodu, a przegrody się cofają. Wypukłe elementy widoczne pod skórą to właśnie powiększone komórki tłuszczowe, a wklęsłe – zwłókniałe przegrody [1,2,4,5,7].

Stanie, ściskanie skóry lub skurcz okolicznych mięśni sprawia, że przegrody są bardziej napięte, a tłuszcz „wysuwa” się na zewnątrz, co pogarsza wygląd skóry. Dlatego podczas leżenia cellulit bywa często niewidoczny [3,8].

Przyczyny cellulitu

Chociaż większość kobiet z doświadczenia wie, czym jest cellulit, przyczyny jego powstawania są nadal niejasne. Kilka czynników z pewnością wpływa na jego wystąpienie: płeć, wiek oraz skłonności genetyczne.

Najczęstsze potencjalne przyczyny wymieniane przez naukowców to przyczyny: naczyniowe (inaczej nazywane zapalnymi), hormonalne oraz strukturalne [1,3,9]. 

Naczyniowe przyczyny cellulitu mogą być związane z lokalnymi zaburzeniami krążenia i powstającymi w efekcie stanami zapalnymi. Przedłużone okresy bezruchu (np. siedzenie przy biurku, stanie) mogą utrudniać krążenie krwi, powodując zastój w obszarach podatnych na powstanie cellulitu [3,10].

Badania potwierdzają, że powstawanie cellulitu nasila się w okresie dojrzewania, ciąży, karmienia piersią, stosowania antykoncepcji hormonalnej lub u kobiet w wieku okołomenopauzalnym, co wydaje się potwierdzać hormonalne tło tego schorzenia [9].

W kontekście zaburzeń strukturalnych, badanie przeprowadzone przez Smallsa i wsp. wykazało, że elastyczność skóry nie ma wpływu na nasilenie cellulitu, ale budowa podskórnej tkanki tłuszczowej – jak najbardziej [8]. 

Nadmierna masa ciała a cellulit

Jaki jest związek między nadmierną masą ciała a cellulitem?

W otyłości wzrasta ilość komórek tłuszczowych i ich objętość. W przebiegu cellulitu ilość komórek pozostaje ta sama, zwiększa się tylko ich objętość. Adipocyty związane z cellulitem nie są też tak groźne dla organizmu.

W przeciwieństwie do „otyłych” komórek tłuszczowych te nie produkują prozapalnych substancji.

Nie da się jednak ukryć, że nadwaga i otyłość sprawiają, że cellulit staje się bardziej widoczny. Im więcej tłuszczu znajduje się pod skórą, tym bardziej będzie obciążał tkankę łączną i wychodził na wierzch w jej osłabionych miejscach [1,11].

Pacjenci z nadwagą i otyłością mają także większe ryzyko zaburzeń ukrwienia podskórnej tkanki tłuszczowej [12]. 

Wśród hipotez starających się wyjaśnić powstawanie cellulitu są czynniki związane ze stylem życia. Typowo zachodnia dieta bogata w cukry proste, sól i tłuszcze typu trans może skutkować rozwojem insulinooporności i hiperinsulinizmu, a tym samym przyspieszeniem rozwoju cellulitu [3].

Z kolei brak aktywności fizycznej osłabia przepływ krwi przez tkanki narażone na wystąpienie pomarańczowej skórki, prowadząc do ich niedokrwienia i rozwoju stanu zapalnego [9]. 

Spożywanie alkoholu stymuluje powstawanie tkanki tłuszczowej i zwiększa ilość prozapalnych substancji we krwi, z kolei palenie tytoniu skutkuje znacznie większą ilością wolnych rodników w organizmie oraz skurczem drobnych naczyń krwionośnych [9].

Rodzaje cellulitu

Eksperci wyróżniają cztery rodzaje cellulitu. 

1. Pierwszy stopień ma postać drobnych grudek. Jest widoczny wyłącznie po ściśnięciu skóry palcami.
2. Drugi stopień to widoczny spadek elastyczności skóry w pozycji stojącej.  Po ściśnięciu skóry palcami widoczna jest cała zaburzona struktura przypominająca skórkę pomarańczy. 
3. Trzeci stopień — skóra zachowuje zaburzoną strukturę zarówno w pozycji stojącej, jak i leżącej. 
4. Czwarty stopień objawia się bardzo wyraźnymi zmianami, nieregularną strukturą skóry i całkowitym brakiem elastyczności. Zmiany mogą powodować ból.

Cellulit wodny a cellulit tłuszczowy

Najczęściej w mediach spotykany jest podział cellulitu na cellulit wodny oraz cellulit tłuszczowy. Warto zwrócić uwagę, że taki podział cellulitu jest spotykany wyłącznie w polskiej literaturze medycznej. W pozostałych źródłach jedynym podziałem cellulitu jest ten oparty na stopniach jego nasilenia. 

Cellulit tłuszczowy, nazywany też „miękkim”, opisywany jest jako luźna tkanka tłuszczowa, która tworzy grudki i zagłębienia.

Cellulit wodny jest opisywany jako „twardy”, pojawiający się zazwyczaj u młodych, szczupłych i aktywnych fizycznie kobiet. Często można znaleźć informacje, że jest bolesny przy dotyku. Najczęściej kobiety narzekają na cellulit wodny na udach [13].

Należy podkreślić, że obrzęki i gromadzenie wody w organizmie nie są bezpośrednio związane z cellulitem.

Owszem, mogą pogarszać jego wygląd, ale nie są przyczyną jego powstania. Jeśli masz problem z częstymi, bolesnymi obrzękami nóg, zdecydowanie warto skonsultować się z lekarzem kardiologiem. Takich objawów nie powinno się ignorować, ponieważ mogą wskazywać na problemy z krążeniem krwi.

Popularnym sposobem walki z cellulitem wodnym są preparaty „usuwające nadmiar wody z organizmu”, czyli preparaty moczopędne. Tylko… dlaczego to nie działa? Dlaczego odwodnienie organizmu wcale nie zmniejsza obrzęków?

Teoria mówi, że obrzęki mogą być spowodowane zaburzeniami krążenia krwi lub limfy.

Wyobraź sobie teraz, że masz przed sobą dwie szklanki: w jednej znajduje się woda, w drugiej kisiel. Do obu szklanek wkładasz papierową słomkę i próbujesz się z nich napić. Woda nie sprawia żadnych problemów, za to gęstszy kisiel stawia opór.

Teraz wyobraź sobie, że szklanka z wodą to prawidłowo nawodniony organizm, a szklanka z kisielem — organizm odwodniony.

Jeśli organizm jest odwodniony, krew oraz limfa stają się gęste i ciężko jest im przedostać się przez mniejsze naczynia krwionośne (czyli naszą słomkę). Obrzęk będzie jeszcze trudniej „rozładować”, kiedy krew i limfa zgęstnieją na skutek odwodnienia.

Dlatego znacznie lepszym rozwiązaniem będzie zadbanie o odpowiednią ilość płynów, ograniczenie soli w diecie i odrobina ruchu, aby pobudzić krążenie!

Jak pozbyć się cellulitu?

Jak w takim razie pozbyć się cellulitu? Kremy antycellulitowe znajdziemy w każdej drogerii, jednak tak naprawdę, co jest dobre na cellulit?

Niektóre substancje czynne zawarte w kosmetykach (aminofilina, teofilina, kofeina i retinoidy) mogą zwiększyć produkcję kolagenu i poprawić elastyczność skóry. Pamiętajmy jednak, że cellulit jest problemem wymagającym rozległej przebudowy tkanki tłuszczowej i łącznej [1].

Kosmetyki przeciwcellulitowe mają krótki czas działania. Poprawa po zaprzestaniu ich stosowania trwa maksymalnie dwa tygodnie [2].

Działające produkty na cellulit zajdziemy w aptece!

Badania pokazują, że bioaktywne peptydy kolagenowe stosowane przez 6 miesięcy spowodowały znaczną poprawę wyglądu skóry u szczupłych kobiet z umiarkowanym cellulitem. U kobiet z nadmierną masą ciała poprawa była mniejsza, lecz nadal widoczna [11].

Cellulit — jak się pozbyć niechcianej pomarańczowej skórki? Co najlepsze na cellulit ma do zaoferowania współczesna medycyna estetyczna? 

Systemy łączące światło podczerwone, bipolarną częstotliwość radiową, fale akustyczne (tzw. AWT) i działania mechaniczne (np. masaż, drenaż limfatyczny) zmniejszają cellulit.

Naukowcy uważają, że osiąga się to dzięki zwiększonemu mikrokrążeniu w tkankach, stymulacji komórek tłuszczowych, produkcji nowego kolagenu i mechanicznemu rozciąganiu zwłókniałych przegród.

Ostatnio popularna jest walka z cellulitem za pomocą zastrzyków kolagenazy. Kolagenaza jest enzymem, który rozpuszcza zwłókniałe przegrody i pozwala na ich przebudowę [1]. 

Jak zwalczyć cellulit o dużym nasileniu?

Kiedy zmiany są zaawansowane, pomocne mogą być wypełniacze skórne, np. hydroksyapatyt wapnia (CaHa) i polikwas mlekowy (PLA). Wypełniacze są w stanie szybko wyrównać skórę i zmniejszyć widoczność zmian, jednak nie działają bezpośrednio na strukturę przegród i wielkość komórek tłuszczowych [1]. 

Jak walczyć z cellulitem na wielu frontach? Łączenie różnych terapii z zakresu medycyny estetycznej daje świetne efekty. Najpopularniejsze połączenia to CaHa i częstotliwość radiowa oraz terapia falowa i laser [1].

Warto podkreślić, że popularna liposukcja nie nadaje się do walki z cellulitem. W rzeczywistości ten zabieg kosmetyczny może sprawić, że rozkład tłuszczu będzie bardziej nierównomierny, co da efekt odwrotny od zamierzonego.

Czy da się usunąć cellulit raz na zawsze?

Jeśli zastanawiasz się, jak zlikwidować cellulit, prawda może cię rozczarować. Zabiegi medycyny estetycznej poprawiają wygląd skóry, bardzo często w zadowalającym stopniu, ale nie są w stanie całkowicie wyeliminować cellulitu. Naukowcy jeszcze nie opracowali metod terapii umożliwiających tak rozległą i złożoną przebudowę tkanek [1].

Jednak wiemy już, że najbardziej efektywne metody są ukierunkowane na rozbicie zwłókniałych przegród. Trwają badania nad konkretną naukową odpowiedzią na pytanie, jak pozbyć się cellulitu [2].

Dieta antycellulitowa

Kiedy myślisz „dieta na cellulit”, jadłospis, który przychodzi na myśl jest zapewne niskokaloryczny. 

Czy istnieje dieta antycellulitowa? Wpływ redukcji na cellulit jest nadal dyskutowany. W badaniach w grupie z nadmiarem masy ciała i dużym nasileniem cellulitu redukcja dała pozytywne efekty wizualne.

Jednak w grupie o niższym początkowym BMI, redukcja pogorszyła wygląd skóry. Utrata wagi wiąże się z większą ilością „luźnej” skóry, co w połączeniu z utratą jej elastyczności może zwiększać widoczność wgłębień [14]. 

Jaka jest „dieta na cellulit”? Krótko mówiąc – zgodna z zasadami zdrowego żywienia.

Jeśli chodzi o cellulit, dieta powinna być bogata w warzywa, owoce, strączki, pełnoziarniste produkty, zdrowe tłuszcze (np. orzechy, nasiona, awokado, oliwę z oliwek) oraz dostarczać odpowiedniej ilości białka.

Warto ograniczyć przetworzone produkty (zwłaszcza przetworzone mięso), cukier i sól kuchenną, a także zrezygnować ze spożycia alkoholu.

W jednym z przeprowadzonych badań skupiono się nie na kaloryczności diety, ale na poprawie jej jakości.

Podczas indywidualnej konsultacji dietetycznej każdej z uczestniczek przekazano praktyczne wskazówki, oparte na tym, jak wygląda opisana powyżej dieta antycellulitowa. Indywidualne porady dietetyczne przyczyniły się do niewielkiej, ale widocznej poprawy wyglądu cellulitu już po 4 tygodniach [14]. 

Jeśli włączysz regularne picie wody, efekty nie będą spektakularne, ale na pewno poprawi się elastyczność tkanki łącznej i ogólny wygląd skóry. Optymalne nawodnienie to nie tylko picie wody, ale również spożywanie dużej ilości produktów o wysokiej zawartości wody, głównie owoców i warzyw.

Zapominasz o regularnym piciu wody? Dobrym patentem jest aplikacja Respo, która przypomina Ci o kolejnych szklankach wody. Gwarantujemy — to najlepszy sposób, żeby nawadniać się regularnie!

Podsumowanie

Podsumowując, żadna dieta antycellulitowa nie sprawi, że problem zniknie. Z drugiej strony, prawidłowo zbilansowany jadłospis oraz odpowiednie nawodnienie mogą być sposobem jak pozbyć się cellulitu.

Nawet jeśli nie da się go zredukować całkowicie, są w stanie poprawić wygląd skóry i pobudzić przebudowę tkanek.

Piśmiennictwo: